Για πολλά χρόνια, η Μεγάλη Άρκτος III θεωρούνταν ένα μικρό, αινιγματικό συνοδευτικό της Γαλαξίας μας. Σε απόσταση μεγαλύτερη των 30.000 ετών φωτός από τη Γη, παρουσιαζόταν ως ένας νάνος γαλαξίας κυριαρχούμενος από Σκοτεινή Ύλη. Μια νέα έρευνα, ωστόσο, έρχεται να ανατρέψει αυτό το αφήγημα, αποκαλύπτοντας ότι ίσως δεν πρόκειται για γαλαξία πλούσιο σε αόρατη ύλη, αλλά για ένα συμπαγές σμήνος αστεριών με έναν «πυρήνα» γεμάτο μαύρες τρύπες και αστέρες νετρονίων.
Το σημείο-κλειδί βρίσκεται στον λόγο μάζας προς φωτεινότητα. Αντικείμενα όπως η Μεγάλη Άρκτος III εμφανίζονται βαρύτερα από ό,τι δείχνει η εκπομπή φωτός τους. Μέχρι σήμερα, η πιο απλή εξήγηση ήταν ότι περιέχουν μεγάλες ποσότητες Σκοτεινής Ύλης. Όμως ούτε τα καθιερωμένα κοσμολογικά μοντέλα ούτε οι εναλλακτικές θεωρίες μπόρεσαν να δώσουν πειστικές απαντήσεις για τη φύση αυτών των «παράξενων» συστημάτων.
Η ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν οι Ali Rostami-Shirazi και Pavel Kroupa από το University of Bonn, προσέγγισε το ζήτημα με τη βοήθεια υπολογιστικών προσομοιώσεων υψηλής ακρίβειας. Μέσα από τεχνικές προσομοίωσης Ν-body αναπαρήγαγαν δισεκατομμύρια χρόνια βαρυτικών αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στην Μεγάλη Άρκτο III και τον Γαλαξία μας. Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: η επαναλαμβανόμενη προσέγγιση της Μεγάλης Άρκτου III στον Γαλαξία φαίνεται πως απογύμνωσε σταδιακά τα εξωτερικά της αστέρια, αφήνοντας πίσω μόνο τα πιο βαριά υπολείμματα – κυρίως μαύρες τρύπες και αστέρες νετρονίων. Με λίγα λόγια, αυτό που μέχρι σήμερα θεωρούσαμε «νάνο γαλαξία» ίσως είναι τελικά ένα «σκοτεινό σμήνος αστεριών».
Η προοπτική αυτή έχει σημαντικές συνέπειες. Αν αποδειχθεί ότι αρκετοί από τους εξαιρετικά αμυδρούς δορυφόρους του Γαλαξία μας δεν είναι γνήσιοι νάνοι γαλαξίες αλλά κατεστραμμένα σμήνη αστεριών, τότε οι εκτιμήσεις για τη συνολική κατανομή της Σκοτεινής Ύλης στο Σύμπαν θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Αντί να πρόκειται για μικρά συστήματα όπου κυριαρχεί η Σκοτεινή Ύλη, θα μιλάμε για δομές που αποδυναμώθηκαν εξαιτίας της βαρύτητας της ίδιας της Γαλαξίας μας.
Οι επιστήμονες ήδη εισάγουν μια νέα κατηγορία αστροφυσικών αντικειμένων: τα «σκοτεινά σμήνη αστεριών». Αυτά σχηματίζονται ακριβώς μέσα από τη διαδικασία της βαρυτικής διάβρωσης, όπου με την πάροδο του χρόνου χάνονται τα ελαφρύτερα άστρα και απομένουν στον πυρήνα μόνο τα πιο βαριά και αόρατα απομεινάρια. Η Μεγάλη Άρκτος III φαίνεται πως αποτελεί το πρώτο παράδειγμα αυτής της κατηγορίας, ανοίγοντας νέους δρόμους στην κατανόηση της εξέλιξης των γαλαξιών.
Φυσικά, για να επιβεβαιωθεί η παρουσία μαύρων τρυπών και αστέρων νετρονίων στην καρδιά της Μεγάλη Άρκτου III απαιτούνται άμεσες παρατηρήσεις. Μόνο έτσι θα μπορέσει η επιστημονική κοινότητα να επικυρώσει την «μεταμόρφωση» της από «σκοτεινό γαλαξία» σε «σκοτεινό σμήνος». Όποιο κι αν είναι το τελικό πόρισμα, η έρευνα αυτή δείχνει με εντυπωσιακό τρόπο πόσο καθοριστική είναι η βαρυτική επίδραση του Γαλαξία μας στους κοσμικούς του συνοδούς και πόσο πιο ρευστά είναι τα όρια ανάμεσα στις κατηγορίες γαλαξιών και σμηνών απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Το μυστήριο της Μεγάλης Άρκτου III δεν έχει λυθεί πλήρως. Αν όμως επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για το πρώτο γνωστό «σκοτεινό σμήνος αστεριών», τότε θα έχουμε μπροστά μας μια εντελώς νέα κατηγορία ουράνιων σωμάτων. Και ίσως, μέσα από αυτό το εύρημα, να χρειαστεί να ξαναγράψουμε ένα κομμάτι από την ίδια την κοσμική ιστορία.
[via]
