Μπορεί ένα φαινομενικά αθώο βραδινό σνακ, όπως το τυρί, να μετατρέπεται σε πηγή εφιαλτών; Νέα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν πως για κάποιους ανθρώπους, ιδίως όσους έχουν δυσανεξία στη λακτόζη, η απάντηση είναι ναι. Μια πρόσφατη μελέτη με περισσότερους από 1.000 φοιτητές αποκάλυψε εντυπωσιακή συσχέτιση μεταξύ προβλημάτων πέψης που σχετίζονται με τα γαλακτοκομικά και διαταραγμένου ύπνου με έντονα, δυσάρεστα όνειρα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology, φέρει την υπογραφή του Dr. Tore Nielsen από το Université de Montréal και βασίστηκε σε εκτεταμένο ερωτηματολόγιο που διερεύνησε τις διατροφικές συνήθειες, την ποιότητα ύπνου και τη συχνότητα εμφάνισης εφιαλτών σε φοιτητές του MacEwan University. Τα ευρήματα είναι ενδεικτικά: άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη ανέφεραν υψηλότερη συχνότητα εφιαλτών και χειρότερη ποιότητα ύπνου.
Σύμφωνα με τον Nielsen, τα συμπτώματα δυσφορίας στο πεπτικό σύστημα κατά τη διάρκεια της νύχτας φαίνεται να επηρεάζουν τη φάση REM του ύπνου, την περίοδο δηλαδή όπου παράγονται τα όνειρα. Το αποτέλεσμα είναι ένας ύπνος που διακόπτεται από ενοχλήσεις και συνοδεύεται από δυσάρεστες ή ακόμη και τρομακτικές εικόνες.
Το εντυπωσιακό είναι πως, παρότι οι λαϊκές παραδόσεις εδώ και αιώνες αποδίδουν κακές νύχτες σε βαριά φαγητά, λίγες επιστημονικές μελέτες έχουν αποπειραθεί να επιβεβαιώσουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Η έρευνα του Nielsen έρχεται να προσφέρει στατιστική τεκμηρίωση: περίπου το ένα τρίτο των συμμετεχόντων ανέφερε συχνούς εφιάλτες, με τις γυναίκες να παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά στην εμπειρία αρνητικών συναισθημάτων κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Παράλληλα, παρατηρήθηκε ότι τα άτομα που διατηρούσαν λιγότερο υγιεινές διατροφικές συνήθειες είχαν περισσότερα προβλήματα ύπνου και ήταν λιγότερο ικανά να θυμούνται τα όνειρά τους. Περίπου το 40% των συμμετεχόντων θεώρησε πως το φαγητό επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου τους, με ένα 25% να δηλώνει ότι ορισμένες τροφές (μεταξύ αυτών και τα γαλακτοκομικά) επιδρούν αρνητικά.
Μάλιστα, παρόλο που μόνο το 5,5% των φοιτητών δήλωσε ρητά πως η διατροφή επηρεάζει τον «τόνο» των ονείρων τους, πολλοί από αυτούς ανέφεραν πως η κατανάλωση γλυκών ή γαλακτοκομικών έκανε τα όνειρά τους πιο παράξενα ή ενοχλητικά. Το τυρί, τα καυτερά φαγητά και τα γλυκά μπήκαν στο μικροσκόπιο των συμμετεχόντων ως πιθανοί ένοχοι.
Η σύνδεση μεταξύ της δυσανεξίας στη λακτόζη και των εφιαλτών φαίνεται να σχετίζεται με τη νυχτερινή ενεργοποίηση του πεπτικού συστήματος. Ο πόνος ή η ενόχληση που προκαλείται από τα γαλακτοκομικά μπορεί να διαταράξει τον ύπνο και να εισβάλει στα όνειρα, μετατρέποντας μια ήρεμη βραδιά σε μια τρομακτική εμπειρία.
Όπως σημειώνει ο Nielsen,
Οι εφιάλτες είναι εντονότεροι σε άτομα με σοβαρή δυσανεξία στη λακτόζη, ιδίως όταν τα πεπτικά τους συμπτώματα διακόπτουν τον ύπνο. Αυτό έχει νόημα, αφού γνωρίζουμε πως οι σωματικές αισθήσεις μπορούν να επηρεάσουν το περιεχόμενο των ονείρων. Οι συχνοί εφιάλτες διαταράσσουν τον ύπνο και ενδέχεται να οδηγήσουν σε αποφυγή του ύπνου ή και σε χρόνια αϋπνία.
Η μελέτη αυτή συγκρίθηκε με προηγούμενη έρευνα που είχε πραγματοποιήσει ο ίδιος ερευνητής πριν από έντεκα χρόνια, στην ίδια περίπου πληθυσμιακή ομάδα. Τα νέα αποτελέσματα έδειξαν μικρότερη συσχέτιση διατροφής και ονείρων, κάτι που πιθανώς σχετίζεται με την αυξημένη επίγνωση των τροφικών δυσανεξιών από πλευράς των φοιτητών, οι οποίοι ίσως πλέον αποφεύγουν τροφές που ξέρουν πως τους προκαλούν ενόχληση.
Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ασαφές αν η κακή διατροφή οδηγεί σε κακό ύπνο ή το αντίστροφο ή αν κάποιος τρίτος παράγοντας επηρεάζει και τα δύο. Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει την ανάγκη για περαιτέρω μελέτες, με ευρύτερα και πιο ποικίλα δείγματα, ώστε να κατανοηθεί ο μηχανισμός που ενώνει τη διατροφή, τα όνειρα και τον ύπνο.
Θέλουμε να επεκτείνουμε την έρευνα σε άτομα διαφορετικών ηλικιών και διατροφικών συνηθειών για να διαπιστώσουμε αν τα ευρήματά μας ισχύουν ευρύτερα στον πληθυσμό. Σχεδιάζουμε επίσης πειραματικές μελέτες, όπου συμμετέχοντες θα καταναλώνουν τυρί ή κάποιο άλλο τρόφιμο πριν τον ύπνο, ώστε να παρακολουθήσουμε αν και πώς επηρεάζονται τα όνειρά τους και η ποιότητα του ύπνου.
Μέχρι τότε, ίσως αξίζει να σκεφτεί κανείς τι βάζει στο πιάτο του πριν από τον ύπνο. Μερικές φορές, το κλειδί για ήρεμα όνειρα μπορεί να βρίσκεται όχι κάτω από το μαξιλάρι, αλλά μέσα στο ψυγείο.
