Η τεχνητή νοημοσύνη αποκτά πλέον ρόλο… ιστορικού. Η Google DeepMind, το ερευνητικό εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης της Google, ανακοίνωσε τη δημιουργία του Aeneas, ενός πρωτοποριακού AI μοντέλου που φιλοδοξεί να φέρει επανάσταση στη μελέτη και αποκρυπτογράφηση αρχαίων επιγραφών. Πρόκειται για το πρώτο σύστημα που είναι σχεδιασμένο ειδικά για να βοηθά στην ερμηνεία και αποκατάσταση αποσπασματικών αρχαίων κειμένων, προσφέροντας νέα εργαλεία σε ιστορικούς και ερευνητές.
Το Aeneas (Αινείας) παίρνει το όνομά του από τον μυθικό ήρωα της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας και αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου εγχειρήματος της DeepMind, του Ithaca, το οποίο είχε επικεντρωθεί στην ανάλυση ελληνικών επιγραφών. Το νέο μοντέλο κάνει όμως το επόμενο βήμα: δεν περιορίζεται μόνο στην αποκωδικοποίηση, αλλά επιτρέπει στους ερευνητές να εντάξουν τα κείμενα σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, να ερμηνεύσουν απομονωμένα θραύσματα και να αποκαλύψουν συνδέσεις που μέχρι πρότινος ήταν δύσκολο να ανιχνευθούν.
Η DeepMind δημοσίευσε αναλυτική επιστημονική εργασία για το Aeneas και, μέσα από ανάρτηση σε blog, εξηγεί πως το μοντέλο είναι εκπαιδευμένο με έμφαση στη λατινική γλώσσα. Παρ’ όλα αυτά, η αρχιτεκτονική του μπορεί να προσαρμοστεί και για άλλες αρχαίες γλώσσες ή είδη γραφής. Χάρη στην υπολογιστική του ισχύ, μπορεί να αναγνωρίζει ομοιότητες στη σύνταξη, το λεξιλόγιο και τις τυποποιημένες εκφράσεις μέσα από δεκάδες χιλιάδες λατινικές επιγραφές.
Μέχρι σήμερα, η ερμηνεία αρχαίων επιγραφών βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στην εμπειρία και την εξειδίκευση των ιστορικών. Παρόλο που αυτά τα στοιχεία παραμένουν απαραίτητα, το Aeneas έρχεται να επιταχύνει σημαντικά την αναλυτική διαδικασία, αναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος της χρονοβόρας δουλειάς. Το μοντέλο μπορεί να επεξεργάζεται πολυτροπικά δεδομένα — δηλαδή, να συνδυάζει πληροφορίες από κείμενα, εικόνες και άλλες πηγές — και να προτείνει πιθανές συμπληρώσεις για φθαρμένα ή ελλιπή κείμενα.
Η καρδιά του Aeneas βασίζεται σε έναν έξυπνο μηχανισμό που μετατρέπει κάθε κείμενο σε ένα είδος ιστορικού αποτυπώματος. Αυτό περιλαμβάνει δεδομένα για το περιεχόμενο, τη γλώσσα, τη γεωγραφική και χρονική προέλευση του κειμένου, καθώς και τη σχέση του με άλλες επιγραφές. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, το AI μπορεί να αναγνωρίζει βαθύτερες πολιτισμικές και ιστορικές συνδέσεις, βοηθώντας τους ειδικούς να τοποθετούν κάθε επιγραφή στο κατάλληλο πλαίσιο.
Το σύνολο δεδομένων πάνω στο οποίο εκπαιδεύτηκε το Aeneas αποτελείται από περισσότερες από 176.000 λατινικές επιγραφές — αποτέλεσμα δεκαετιών εργασίας αρχαιολόγων και επιγραφολόγων. Σύμφωνα με την DeepMind, το Aeneas όχι μόνο υπερέχει σε ακρίβεια σε σχέση με άλλα γενικής χρήσης μοντέλα που έχουν εκπαιδευτεί στα λατινικά, αλλά και οργανώνει τις επιγραφές με βάση τη χρονολογία τους πιο αποτελεσματικά από κάθε άλλο διαθέσιμο εργαλείο.
Η Google καθιστά διαθέσιμη μια διαδραστική έκδοση του Aeneas σε ιστορικούς, φοιτητές, καθηγητές και επαγγελματίες μουσείων, προσφέροντας ένα σημαντικό εργαλείο σε όσους ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά. Παράλληλα, ο πηγαίος κώδικας του μοντέλου και η βάση δεδομένων έχουν δημοσιευτεί στο GitHub, επιτρέποντας την ελεύθερη πρόσβαση και την περαιτέρω αξιοποίησή τους από την ερευνητική κοινότητα.
Η δημιουργία του Aeneas εντάσσεται στη συνολική στρατηγική της Google για την προστασία και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, η εταιρεία παρουσίασε τη νέα εκδοχή του Woolaroo, ενός πειραματικού AI εργαλείου που βοηθά τους χρήστες να μαθαίνουν και να διατηρούν απειλούμενες ιθαγενείς γλώσσες.
[via]
