Ανατροπή στη γεωλογία της Αφροδίτης: Νέα ευρήματα αποκαλύπτουν ενεργή τεκτονική δραστηριότητα

Παρά την πυκνή και αφιλόξενη ατμόσφαιρά της, η Αφροδίτη συνεχίζει να ξαφνιάζει την επιστημονική κοινότητα. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances αποκάλυψε ενδείξεις ενεργής τεκτονικής δραστηριότητας στον πλανήτη, βασισμένη σε δεδομένα που συγκεντρώθηκαν πριν από περισσότερα από τριάντα χρόνια από την αποστολή Magellan της NASA. Τα νέα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η Αφροδίτη ενδέχεται να είναι γεωλογικά πιο ενεργή απ’ ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα.

Στο επίκεντρο της μελέτης βρίσκονται γεωλογικές δομές γνωστές ως κορώνες – μεγάλες, ωοειδείς μορφές που διασκορπίζονται στην επιφάνεια της Αφροδίτης. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι αυτές οι δομές ίσως αποτελούν πρωτογενείς μορφές γεωδυναμικών διαδικασιών παρόμοιων με εκείνες της Γης, πριν την πλήρη ανάπτυξη των τεκτονικών πλακών.

Σε αντίθεση με τη Γη, όπου η λιθόσφαιρα «σπάζει» σε κινούμενες πλάκες χάρη στις ροές του μανδύα, η Αφροδίτη δεν εμφανίζει τυπική τεκτονική πλακών. Ωστόσο, η επιφάνειά της φαίνεται να υφίσταται παραμορφώσεις εξαιτίας εσωτερικών δυνάμεων, κάτι που μαρτυρά ενεργή γεωλογική δραστηριότητα.

Η ομάδα του Gael Cascioli, από τη NASA και το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, επανεξέτασε 75 κορώνες και διαπίστωσε ότι σε τουλάχιστον 52 από αυτές παρατηρείται παρουσία θερμότερου, λιγότερο πυκνού υλικού από τον μανδύα, το οποίο ανεβαίνει προς τα επάνω και παραμορφώνει τη λιθόσφαιρα.

Η αποστολή Magellan, η οποία εκτοξεύθηκε το 1989 και ολοκλήρωσε την αποστολή της το 1994, ήταν η πρώτη που χαρτογράφησε την επιφάνεια της Αφροδίτης με ραντάρ διείσδυσης ατμόσφαιρας, καθώς το παχύ νέφος του πλανήτη δεν επιτρέπει την παρατήρηση με οπτικά μέσα. Τα δεδομένα εκείνης της εποχής παραμένουν τα πιο λεπτομερή που διαθέτουμε για την τοπογραφία και το βαρυτικό πεδίο της Αφροδίτης.

Ο συνδυασμός βαρυτικών και υψομετρικών δεδομένων επέτρεψε την ανάπτυξη τρισδιάστατων μοντέλων, τα οποία προσομοιώνουν πιθανά σενάρια δημιουργίας των κορόνων. Αυτά τα μοντέλα ενισχύουν τη θεωρία ότι η Αφροδίτη παρουσιάζει διαδικασίες παρόμοιες με υποβύθιση και ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η μελέτη κατέγραψε πληθώρα γεωδυναμικών διαδικασιών. Εκτός από την υποβύθιση, όπου η λιθόσφαιρα ωθείται προς τα κάτω στις παρυφές των κορωνών, παρατηρήθηκαν και φαινόμενα όπως το «στάξιμο» της λιθόσφαιρας (lithospheric dripping), δηλαδή η καθοδική ροή ψυχρότερου υλικού προς τον μανδύα.

Σε άλλες περιοχές, οι επιστήμονες εικάζουν ότι η άνοδος μάγματος κάτω από παχιά λιθόσφαιρα προκαλεί πιθανά ηφαιστειακά φαινόμενα στην επιφάνεια. Η ποικιλομορφία των φαινομένων αυτών προσδίδει βάθος στην κατανόηση μας για τη γεωλογία της Αφροδίτης και την διαφοροποίηση της από εκείνη της Γης.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της έρευνας είναι η ρετροσκοπική της αξία: οι κόρωνες της Αφροδίτης ίσως προσφέρουν μια εικόνα του γεωλογικού παρελθόντος της Γης, πριν την ανάπτυξη των τεκτονικών πλακών. Έτσι, η μελέτη του γειτονικού πλανήτη δεν αφορά μόνο την κατανόηση της ίδιας της Αφροδίτης, αλλά και την εξέλιξη των βραχωδών πλανητών γενικότερα.

Η νέα αυτή ανακάλυψη συνδέεται άμεσα με την επικείμενη αποστολή VERITAS της NASA, που έχει προγραμματιστεί για το 2031. Η αποστολή αυτή θα είναι εξοπλισμένη με ραντάρ συνθετικού διαφράγματος και φασματόμετρα υπερύθρων, παρέχοντας τρισδιάστατους χάρτες και χημικά δεδομένα υψηλής ανάλυσηςγια την επιφάνεια της Αφροδίτης.

Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τα νέα δεδομένα θα βοηθήσουν στη βεβαιότερη κατανόηση της τρέχουσας γεωλογικής δραστηριότητας και θα προσφέρουν κρίσιμες πληροφορίες για τη συγκριτική πλανητολογία, δηλαδή τη μελέτη των διαφορών και ομοιοτήτων μεταξύ των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος.

Η μελέτη αυτή ανατρέπει παλαιότερες αντιλήψεις περί μιας γεωλογικά «νεκρής» Αφροδίτης και την παρουσιάζει ως έναν δυναμικό πλανήτη με σύνθετες και ακόμη ενεργές διεργασίες. Καθώς η επιστημονική κοινότητα προετοιμάζεται για την επόμενη γενιά αποστολών, η Αφροδίτη αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία, όχι μόνο ως αντικείμενο εξερεύνησης, αλλά και ως κλειδί για την κατανόηση της γεωλογικής εξέλιξης της ίδιας της Γης.

[via]