Μια ανακάλυψη που προκαλεί έκπληξη ήρθε στο φως από ερευνητές στις ΗΠΑ, οι οποίοι αποκάλυψαν ότι τα φτερά της ουράς των παγωνιών διαθέτουν δομές που μπορούν να λειτουργούν σαν μικροσκοπικά laser. Το εύρημα αυτό, που δημοσιεύτηκε από ομάδες του Florida Polytechnic University και του Youngstown State University, είναι το πρώτο του είδους του στον ζωικό κόσμο και ανοίγει νέους επιστημονικούς δρόμους για την κατανόηση των ιδιοτήτων του φωτός στη φύση.
Τα παγώνια είναι γνωστά για την εντυπωσιακή, ιριδίζουσα ουρά τους, η οποία αντανακλά το φως με τρόπο που δημιουργεί αποχρώσεις μπλε και πράσινου. Αυτό το φαινόμενο προκαλείται από νανοδομές στις ίνες των φτερών τους, που διαχέουν το φως με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγεται ένα λαμπερό, μεταβαλλόμενο αποτέλεσμα. Ωστόσο, η νέα μελέτη αποκάλυψε κάτι πολύ πιο περίπλοκο και εντυπωσιακό.
Οι επιστήμονες, εφαρμόζοντας ειδικές χρωστικές σε διάφορα σημεία της ουράς, επικεντρώθηκαν στα χαρακτηριστικά «μάτια» των φτερών — τις κυκλικές αποχρώσεις που αποτελούν το πιο εμβληματικό στοιχείο της ουράς του παγωνιού. Εκεί ανακάλυψαν την ύπαρξη νανοδομών που λειτουργούν σαν οπτικές κοιλότητες, μέσα στις οποίες το φως ανακλάται επανειλημμένα, ευθυγραμμίζεται και τελικά ενισχύεται σε βαθμό που να παράγει δέσμες φωτός με ιδιότητες laser.
Η λέξη laser είναι ακρωνύμιο της φράσης Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. Πρόκειται για την ενίσχυση φωτός μέσω διέγερσης των ατόμων ενός υλικού — συνήθως κρυστάλλων ή χρωστικών — ώστε να εκπέμπουν συγχρονισμένα κύματα φωτονίων. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι άγνωστο στη φύση και έχει τραβήξει το ενδιαφέρον ερευνητών που επιδιώκουν τη δημιουργία βιολογικών laser. Ωστόσο, για να επιτευχθεί πραγματική ακτίνα laser, τα κύματα φωτός πρέπει να ευθυγραμμιστούν με ακρίβεια μέσα σε ένα περιορισμένο χώρο που ονομάζεται οπτική κοιλότητα — κάτι που, μέχρι πρότινος, θεωρούνταν απίθανο να υπάρχει φυσικά σε ζώα.
Η ερευνητική ομάδα παρατήρησε ότι στα «μάτια» των φτερών των παγωνιών εντοπίζονται τέτοιες μικροσκοπικές κοιλότητες, οι οποίες εκπέμπουν φως σε δύο πολύ συγκεκριμένα μήκη κύματος: το πράσινο και το κιτρινοπορτοκαλί. Το φαινόμενο αυτό είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο και υποδηλώνει ότι τα φτερά διαθέτουν μηχανισμούς ακριβούς ενίσχυσης και ελέγχου του φωτός, οι οποίοι παραπέμπουν σε laser. Το γεγονός ότι τα ίδια ακριβώς μήκη κύματος εκπέμπονται σε διάφορα σημεία της ουράς με συνέπεια και ακρίβεια, υποδηλώνει την ύπαρξη εξελιγμένης και πολύπλοκης νανοαρχιτεκτονικής.
Οι ερευνητές δεν είναι ακόμη σε θέση να προσδιορίσουν με βεβαιότητα ποια ακριβώς δομή στα φτερά ευθύνεται για την ευθυγράμμιση και ενίσχυση του φωτός. Όμως, η ταυτοποίηση αυτών των φυσικών συντονιστών μπορεί να οδηγήσει σε επαναστατικές εφαρμογές, τόσο στον τομέα της οπτικής τεχνολογίας όσο και στη βιολογία. Για παράδειγμα, οι μηχανισμοί αυτοί θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στη δημιουργία νέων τύπων βιολογικών αισθητήρων ή σε εργαλεία για την ανάλυση ζωντανών ιστών.
Το πιο συναρπαστικό ερώτημα, ωστόσο, είναι γιατί η εξέλιξη εξόπλισε τα παγώνια με τέτοιες δομές. Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη σαφή απάντηση. Είναι πιθανό οι laser-ιδιότητες των φτερών να διαδραματίζουν ρόλο στην επικοινωνία ή στο ζευγάρωμα, λειτουργώντας ως οπτικά σήματα που τα άλλα παγόνια μπορούν να αντιληφθούν, ακόμα κι αν οι άνθρωποι δεν τα βλέπουμε.
[via]
