Πριν από τρία χρόνια, η NASA πέτυχε ένα εντυπωσιακό κατόρθωμα: έστειλε σκόπιμα ένα διαστημικό σκάφος να συγκρουστεί με έναν αστεροειδή, αποδεικνύοντας για πρώτη φορά ότι η ανθρωπότητα έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την πορεία ενός διαστημικού αντικειμένου που θα μπορούσε στο μέλλον να απειλήσει τη Γη. Η αποστολή DART (Double Asteroid Redirection Test) ήταν μια πρωτοβουλία-σταθμός για την πλανητική άμυνα.
Ωστόσο, νέα ανάλυση δεδομένων δείχνει ότι τα αποτελέσματα αυτής της σύγκρουσης είναι πιο σύνθετα από ό,τι αρχικά εκτιμήθηκε. Ειδικότερα, τα συντρίμμια που εκτοξεύτηκαν από τον αστεροειδή Δίμορφο παρουσιάζουν απροσδόκητη συμπεριφορά, κάτι που εγείρει ανησυχίες για το πώς ενδέχεται να εξελιχθούν μελλοντικές προσπάθειες εκτροπής αστεροειδών.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 2022, το σκάφος της NASA συγκρούστηκε με ταχύτητα περίπου 24.000 χιλιομέτρων την ώρα με τον Δίμορφο, έναν μικρό δορυφόρο του αστεροειδούς Διδύμου. Η πρόσκρουση σημειώθηκε περίπου 11 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη και μείωσε την περίοδο περιστροφής του Δίμορφου γύρω από τον Δίδυμο κατά περίπου 30 λεπτά, αλλάζοντας και τη μορφολογία του αστεροειδούς. Η τεχνική θεωρήθηκε τότε πολλά υποσχόμενη για την αποτροπή μελλοντικών απειλών.
Μια νέα μελέτη όμως, που δημοσιεύθηκε στις 4 Ιουλίου στο Planetary Science Journal, φέρνει στην επιφάνεια ένα απρόβλεπτο φαινόμενο: δεκάδες μεγάλα θραύσματα βράχων που αποκολλήθηκαν από την επιφάνεια του αστεροειδούς φαίνεται να κινούνται με πολύ μεγαλύτερη ορμή από ό,τι είχαν προβλέψει οι επιστήμονες. Επιπλέον, οι τροχιές τους δεν είναι τυχαίες, αλλά ακολουθούν συγκεκριμένα πρότυπα, κάτι που υποδηλώνει ότι άγνωστοι ακόμα παράγοντες επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Tony Farnham από το Πανεπιστήμιο του Maryland, χρησιμοποίησε δεδομένα από το LICIACube — έναν μικρό ιταλικό δορυφόρο που συνόδευε την αποστολή DART και κατέγραψε τη σύγκρουση. Με βάση τις εικόνες, εντοπίστηκαν 104 βράχοι μεγέθους από 0,2 έως 3,6 μέτρα, οι οποίοι κινήθηκαν μακριά από τον Δίμορφο με σχεδόν τριπλάσια ορμή από αυτή που είχε αρχικά υπολογιστεί.
Όπως εξηγεί ο Farnham, οι βράχοι φαίνεται να έλαβαν ένα επιπλέον "σπρώξιμο" καθώς εκτινάχθηκαν από την επιφάνεια του αστεροειδούς. Αυτό το επιπρόσθετο δυναμικό αλλάζει ριζικά την κατανόηση της φυσικής που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε μελλοντικές αποστολές απόκρουσης αστεροειδών.
Πέραν της απροσδόκητης ταχύτητας, εξίσου εντυπωσιακή είναι και η κατανομή των βράχων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα θραύσματα δεν διασκορπίστηκαν τυχαία στο Διάστημα, αλλά οργανώθηκαν σε δύο σαφώς ορισμένες ομάδες, με περιοχές ανάμεσά τους να παρουσιάζουν πλήρη έλλειψη υλικού. Το φαινόμενο αυτό δεν έχει ακόμα εξηγηθεί, αλλά δείχνει ότι οι μηχανισμοί που διέπουν τέτοιου είδους συγκρούσεις είναι πιο περίπλοκοι από ό,τι πιστευόταν.
Η ανάγκη για βαθύτερη κατανόηση τέτοιων συμπεριφορών είναι κρίσιμη, ιδίως εάν χρειαστεί στο μέλλον να εκτρέψουμε έναν αστεροειδή που θα κατευθύνεται προς τη Γη. Όπως αναφέρει η Jessica Sunshine, συν-συγγραφέας της μελέτης και επίσης από το Πανεπιστήμιο του Maryland, οι λεπτομέρειες αυτές μπορεί να καθορίσουν την επιτυχία ή την αποτυχία μιας αποστολής.
Μοιάζει με ένα κοσμικό παιχνίδι μπιλιάρδου. Αν δεν υπολογίσουμε όλους τους παράγοντες, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να χάσουμε τον στόχο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που προκαλούνται εκπλήξεις από τις συνέπειες της αποστολής DART. Τον Απρίλιο του 2024, επιστήμονες υπέθεσαν πως ορισμένοι από τους μεγαλύτερους βράχους μπορεί να ακολουθούν τροχιά που, σε περίπου 6.000 χρόνια, θα μπορούσε να τους φέρει σε σύγκρουση με τον Άρη, κάτι που θα μπορούσε να έχει σημασία για μελλοντικές αποικίες στον Κόκκινο Πλανήτη. Παράλληλα, προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2023 υπέδειξαν πως μικρότερα σωματίδια θα μπορούσαν να φτάσουν στη Γη σε περίπου 30 χρόνια, προκαλώντας θεαματική αλλά ακίνδυνη βροχή μετεωριτών.
Παρά τις ανατροπές, οι περισσότεροι επιστήμονες εξακολουθούν να θεωρούν αυτήν την τεχνική ως την καλύτερη μας επιλογή για την προστασία από δυνητικά επικίνδυνους αστεροειδείς. Το ζήτημα ήρθε ξανά στην επικαιρότητα όταν, στις αρχές του 2024, ο αστεροειδής 2024 YR4 θεωρήθηκε προσωρινά πως είχε 3% πιθανότητες να συγκρουστεί με τη Γη το 2032, αν και πλέον ο κίνδυνος έχει μηδενιστεί.
Η συνέχεια της έρευνας θα δοθεί το 2026, όταν το ευρωπαϊκό διαστημόπλοιο Hera πρόκειται να φτάσει στον Δίμορφο για να μελετήσει επιτόπου τα αποτελέσματα της αποστολής DART.
[via]
