Το μαύρο φόρεμα έχει κατακτήσει τη μόδα εδώ και δεκαετίες, όμως το απόλυτα μαύρο φόρεμα, εκείνο που δεν αντανακλά σχεδόν καθόλου φως, μοιάζει περισσότερο με αποστολή υψηλής τεχνολογίας παρά με στιλιστική επιλογή. Μια ερευνητική ομάδα του Cornell University κατάφερε πρόσφατα κάτι εντυπωσιακό: τη δημιουργία του πιο μαύρου υφάσματος που έχει αναπτυχθεί μέχρι σήμερα. Και πριν το υλικό αυτό βρει τον δρόμο του σε κάμερες, ηλιακά πάνελ ή τηλεσκόπια, οι επιστήμονες αποφάσισαν να το μετατρέψουν στο απόλυτο fashion statement: ένα φόρεμα βυθισμένο σχεδόν στο απόλυτο σκοτάδι.
Η έρευνα, περιγράφει μια διπλή διαδικασία έμπνευσης και τεχνολογίας. Η ομάδα συνδύασε γνώσεις από τον χώρο του design, της ορνιθολογίας και της επιστήμης υλικών, δουλεύοντας πάνω σε ένα φαινόμενο που στη φύση είναι εντυπωσιακό: το ultrablack. Πολλά ζώα έχουν εξελίξει δομές που απορροφούν σχεδόν όλο το φως, αλλά ελάχιστα το πετυχαίνουν με την τελειότητα που δείχνει το magnificent riflebird, το εξωτικό πτηνό της Νέας Γουινέας που έχει γίνει σύμβολο αυτής της έρευνας.
Οι ερευνητές του Cornell συνεργάστηκαν στενά με το Cornell Lab of Ornithology για να εξετάσουν λεπτομερώς τα φτερά του riflebird. Εκεί εντόπισαν μια περίπλοκη αρχιτεκτονική: μικροσκοπικές γαντζωτές δομές που στα πτηνά κρατούν ενωμένες τις ίνες του φτερού, σχηματίζουν ένα αυστηρό ιεραρχικό πλέγμα. Σε συνδυασμό με τις μελανινούχες νανοδομές, οι γαντζωτές δομές οδηγούν το φως προς τα μέσα, όπου ουσιαστικά παγιδεύεται. Αυτή η παγίδευση είναι που κάνει το φτέρωμα τόσο μαύρο όταν το βλέπεις από μπροστά, μια απόχρωση που μοιάζει να καταπίνει την εικόνα γύρω της.
Σε τεχνολογικό επίπεδο, η αναπαραγωγή αυτής της φυσικής δομής δεν είναι εύκολη υπόθεση. Προηγούμενες προσπάθειες δημιουργίας ultrablack υλικών βασίστηκαν σε ιδιαίτερα εύθραυστες ή τοξικές μεθόδους, όπως νανοσωλήνες άνθρακα, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εφαρμογές που απαιτούν ανθεκτικότητα, άνεση ή ασφάλεια για το ανθρώπινο σώμα. Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς της έρευνας, τα περισσότερα από αυτά τα υλικά είναι ακατάλληλα ως υφάσματα και πρακτικά ανύπαρκτα ως επιλογές για καθημερινή χρήση.
Η ομάδα του Cornell βρήκε μια λύση εμπνευσμένη από το riflebird. Αρχικά, πήρε ένα λευκό ύφασμα από μαλλί merino και το βύθισε σε πολυδοπαμίνη, μια συνθετική μορφή μελανίνης. Η διαδικασία αυτή δεν αφορά απλώς το χρώμα, αλλά δημιουργεί τη βάση για να «δέσει» πάνω της το δεύτερο και πιο κρίσιμο στάδιο: τον σχηματισμό νανοϊνών μέσα σε έναν θάλαμο πλάσματος. Εκεί, το ύφασμα αποκτά μια επιφάνεια καλυμμένη από ομοιόμορφα κατανεμημένα νανοϊνίδια, μικρά αγκαθωτά εξογκώματα που μιμούνται τη γεωμετρία των γαντζωτών δομών.
Το αποτέλεσμα είναι ένα ύφασμα με μέση ανακλαστικότητα μόλις 0.13%, το χαμηλότερο που έχει επιτευχθεί ποτέ σε υφαντό υλικό. Για να το πούμε απλά, το μάτι δεν έχει σχεδόν τίποτα να δει: το φως μπαίνει, χάνεται ανάμεσα στις νανοδομές και δεν επιστρέφει. Όπως εξηγεί ο Hansadi Jayamaha, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, «το φως παγιδεύεται ανάμεσα στις ίνες και δεν βρίσκει τρόπο να ανακλαστεί προς τα έξω». Αυτή η τεχνολογία μιμείται με εξαιρετικό τρόπο αυτό που το riflebird κάνει φυσικά εδώ και χιλιάδες χρόνια εξελικτικής πορείας.
Από σχεδιαστικής πλευράς, το νέο ύφασμα έχει ένα ακόμη σημαντικό πλεονέκτημα: είναι ευλύγιστο, αναπνέει και αντέχει στη χρήση. Κάτι που, σύμφωνα με την Larissa Shepherd, ανώτερη συγγραφέα της μελέτης, το καθιστά πιο κοντά σε πραγματικές εφαρμογές σε σχέση με οποιοδήποτε προηγούμενο υλικό αυτού του τύπου. Το γεγονός ότι παραμένει ultrablack ακόμη και όταν φωτογραφίζεται υπό γωνία είναι άλλο ένα στοιχείο που το φέρνει πιο κοντά σε πρακτική αξιοποίηση.
Φυσικά, πριν το ύφασμα βρεθεί σε βιομηχανικές εφαρμογές όπως συστήματα απεικόνισης υψηλής ακρίβειας, αισθητήρες ή ηλιακές τεχνολογίες, οι ερευνητές θέλησαν να δείξουν με έναν πιο δημιουργικό τρόπο τι μπορούν να κάνουν. Έτσι, σχεδίασαν ένα μικρό μαύρο φόρεμα, εμπλουτισμένο με μια πινελιά ιριδίζοντος μπλε ως φόρο τιμής στο πτηνό που ενέπνευσε την ανακάλυψη. Το αποτέλεσμα είναι περισσότερο έργο τέχνης παρά απλό ρούχο, μια απόδειξη ότι η επιστήμη μπορεί να συναντήσει τη μόδα με τρόπους που δεν θα φανταζόμασταν πριν λίγα χρόνια.
Η ομάδα έχει ήδη υποβάλει αίτηση για προσωρινή πατέντα, δείχνοντας ότι η τεχνολογία αυτή δεν θα μείνει στα εργαστήρια για πολύ.
