Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη. Ένα νέο επιστημονικό εύρημα από το σύστημα Wolf 1130, σε απόσταση περίπου 54 ετών φωτός από τη Γη, έδειξε ότι η φωσφίνη (ένα μόριο που έχει θεωρηθεί πιθανός βιοδείκτης) μπορεί να σχηματίζεται σε μεγάλες ποσότητες και χωρίς την παρουσία ζωής. Το αποτέλεσμα αναγκάζει τους επιστήμονες να επανεξετάσουν πώς ερμηνεύουν τα χημικά σήματα στο Διάστημα και πόσο αξιόπιστα είναι ως αποδείξεις ύπαρξης εξωγήινων οργανισμών.
Το αίνιγμα της φωσφίνης
Η φωσφίνη έγινε διάσημη το 2020, όταν μια ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τη Sara Seager του MIT, ανακοίνωσε τον εντοπισμό της στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης. Επειδή στη Γη αυτό το μόριο συνδέεται κυρίως με αναερόβια ζωή, το εύρημα είχε θεωρηθεί πιθανή ένδειξη βιολογικής δραστηριότητας. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα δεν ήταν ποτέ βέβαιη, καθώς η χημεία της Αφροδίτης δεν φαίνεται να ευνοεί τη φυσική παραγωγή φωσφίνης.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, δείχνει ότι τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το James Webb Space Telescope, μια ομάδα με επικεφαλής τον Adam Burgasser του University of California, San Diego, εντόπισε σαφή σήματα φωσφίνης στον καφέ νάνο Wolf 1130C. Αυτό το «αποτυχημένο αστέρι» δεν έχει αρκετή μάζα για να γίνει κανονικό άστρο, αλλά ούτε και τα χαρακτηριστικά ενός πλανήτη.
Ένα χημικό παζλ που κλείνει
Για χρόνια, οι θεωρητικές προβλέψεις έλεγαν ότι οι καφέ νάνοι και οι γιγαντιαίοι αέριοι πλανήτες θα έπρεπε να διαθέτουν πλούσιες ποσότητες φωσφίνης, όπως συμβαίνει στον Δία και στον Κρόνο. Κι όμως, οι αναζητήσεις απέδιδαν μόνο αμφισβητούμενα ή μηδενικά αποτελέσματα. Η ανακάλυψη στο Wolf 1130C κλείνει αυτό το μακρόχρονο επιστημονικό αίνιγμα, δείχνοντας ότι οι χημικές προσομοιώσεις είχαν βάση.
Η φωσφίνη που εντοπίστηκε εκεί είναι προϊόν καθαρά φυσικών διεργασιών και δεν συνδέεται με ζωή. Όπως σημειώνει η Nathalie Cabrol από το SETI Institute, «κανένα μόριο από μόνο του δεν μπορεί να θεωρηθεί βιοϋπογραφή — χρειάζεται να κατανοούμε και το περιβάλλον του».

Η διαδικασία της ανακάλυψης
Η ομάδα εστίασε στον καφέ νάνο Wolf 1130C λόγω της ασυνήθιστης χημικής του σύστασης και των σχετικά χαμηλών θερμοκρασιών του. Αναλύοντας τα φάσματα που κατέγραψε το Webb, εντόπισαν το χαρακτηριστικό σήμα της φωσφίνης. Για να διασφαλίσουν ότι δεν υπήρχε λάθος, οι επιστήμονες συνδύασαν μακροχρόνιες προσομοιώσεις με πειραματικά δεδομένα, επιβεβαιώνοντας την ανακάλυψη.
«Ήταν σαν να μας έλεγε η φύση: ορίστε, άλλη μια δύσκολη ερώτηση για το τεστ», δήλωσε αστειευόμενος ο Burgasser, εξηγώντας ότι η κατανόηση της χημείας του φωσφόρου στις ατμόσφαιρες παραμένει ελλιπής.
Τι σημαίνει για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής
Το εύρημα αυτό δεν σημαίνει ότι η φωσφίνη χάνει την αξία της ως ένδειξη ζωής, αλλά ότι πρέπει να ερμηνεύεται με μεγαλύτερη προσοχή. Σε πλανήτες όπως η Αφροδίτη, όπου οι συνθήκες δεν ευνοούν την παραγωγή της, η παρουσία φωσφίνης ίσως να έχει διαφορετική εξήγηση. Όμως σε περιβάλλοντα πλούσια σε υδρογόνο, όπως οι καφέ νάνοι, η ύπαρξή της είναι απολύτως φυσιολογική και δεν σχετίζεται με βιολογικές διεργασίες.
Η Sara Seager τόνισε ότι η ανακάλυψη είναι σημαντική διότι μας υπενθυμίζει πως «η ζωή και το περιβάλλον της συνυπάρχουν και εξελίσσονται μαζί». Για να μιλήσουμε για αληθινή βιοϋπογραφή, πρέπει να έχουμε στοιχεία που να δείχνουν ότι το μόριο δεν μπορεί να παραχθεί με φυσικούς τρόπους.
Το επόμενο βήμα
Η επιστημονική ομάδα σκοπεύει να αναζητήσει φωσφίνη και σε άλλους καφέ νάνους, ώστε να συγκρίνει τα αποτελέσματα και να κατανοήσει καλύτερα την υποκείμενη χημεία. Το πιθανότερο είναι ότι η πορεία αυτή θα δημιουργήσει περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις, αλλά αυτό είναι μέρος της επιστημονικής διαδικασίας.
Όπως δήλωσε η Cabrol, «η πρόοδος της ανθρώπινης γνώσης είναι από μόνη της όμορφη». Κάθε ανακάλυψη, ακόμη κι αν δεν φέρνει τις απαντήσεις που ελπίζουμε, μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στο να κατανοήσουμε τη θέση μας στο Σύμπαν.
[via]