Μια ανακάλυψη ήρθε να διευρύνει τις γνώσεις μας για το Σύμπαν: οι αστρονόμοι εντόπισαν τον μεγαλύτερο πίδακα ύλης που έχει καταγραφεί ποτέ από μαύρη τρύπα. έναν κοσμικό γίγαντα που ξεπερνά κατά τρεις φορές το μέγεθος του Γαλαξία μας. Το φαινόμενο αυτό προέρχεται από το Quasar J1601+3102, έναν quasar που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά μέσω του συστήματος παρατήρησης Low Frequency Array (LOFAR), ενός εκτεταμένου δικτύου τηλεσκοπίων που εκτείνεται από την Πολωνία έως την Ιρλανδία.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το μήκος του πίδακα αγγίζει τα 200.000 έτη φωτός, υπερβαίνοντας κατά πολύ τη διάμετρο του Γαλαξία μας, η οποία υπολογίζεται γύρω στα 100.000 έτη φωτός. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ραδιοεκπομπή από μαύρη τρύπα που έχει καταγραφεί έως σήμερα, ανατρέποντας τα μέχρι τώρα δεδομένα της αστροφυσικής.
Η ηλικία του φαινομένου είναι εξίσου εντυπωσιακή με το μέγεθός του. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο πίδακας σχηματίστηκε πριν από 1,2 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το Σύμπαν βρισκόταν ακόμη στα πρώτα του εξελικτικά στάδια. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Astrophysical Letters, αναφέρει ότι η μαύρη τρύπα που τροφοδότησε αυτό το quasar είχε τότε μάζα τουλάχιστον 450 εκατομμυρίων ηλίων.
Η μακροχρόνια εκπομπή ύλης και ενέργειας από αυτή τη μαύρη τρύπα υποδηλώνει πως τέτοιες δομές μπορούσαν να λειτουργούν ενεργά για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Αυτό ενισχύει θεωρίες που υποστηρίζουν ότι οι μαύρες τρύπες διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη και διαμόρφωση των πρώτων γαλαξιών, και κατ’ επέκταση στην ίδια την επέκταση του Σύμπαντος.
Η ανακάλυψη αυτή κατέστη δυνατή χάρη στις δυνατότητες του LOFAR. Το δίκτυο τηλεσκοπίων παρέχει υψηλή ευκρίνεια όχι μόνο για τα πιο φωτεινά σημεία του πίδακα, αλλά και για τις χαμηλότερης συχνότητας περιοχές, που μέχρι πρότινος ήταν δύσκολο να εντοπιστούν. Μέσω αυτών των δεδομένων, οι επιστήμονες κατάφεραν να χαρτογραφήσουν ολόκληρη τη δομή του πίδακα και να αποδείξουν ότι το νότιο τμήμα του, που αρχικά θεωρείτο ασύνδετο, αποτελεί τελικά αναπόσπαστο μέρος του φαινομένου.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα είναι η ίδια η μαύρη τρύπα. Παρότι δημιούργησε έναν από τους μεγαλύτερους πίδακες που έχουμε δει ποτέ, δεν φαίνεται να είναι τόσο τεράστια όσο θα περίμενε κανείς. Συγκριτικά με άλλες μαύρες τρύπες που τροφοδοτούν quasar, η J1601+3102 φαίνεται να είναι μάλλον «μικρή». Αυτό γεννά το ενδεχόμενο να υπάρχουν και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στο Σύμπαν που απλώς δεν έχουμε ακόμα εντοπίσει.
Ο εντοπισμός τέτοιων quasar είναι εξαιρετικά δύσκολος, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για αντικείμενα του πρώιμου Σύμπαντος. Οι ραδιοσήματα τους συχνά καλύπτονται από τη λαμπρότητα της κοσμικής μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου, η οποία ήταν πιο έντονη στα πρώτα δισεκατομμύρια χρόνια του Σύμπαντος.
Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες είχαν καταγράψει πολλές περιπτώσεις μαύρων τρυπών που εκτοξεύουν πίδακες ύλης ή ακόμη και ενδείξεις για μαύρες τρύπες που κινούνται ανεξέλεγκτα στο Διάστημα. Η νέα αυτή ανακάλυψη προσφέρει πολύτιμα δεδομένα για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι μαύρες τρύπες επηρεάζουν τα γαλαξιακά τους περιβάλλοντα και προσθέτει ένα ακόμα κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της κατανόησης του κοσμικού μας παρελθόντος.
[via]
