Η ρύπανση από πλαστικά έχει γίνει εδώ και χρόνια ένας από τους πιο ύπουλους εχθρούς του πλανήτη. Μέχρι πρόσφατα, ωστόσο, υποτιμούσαμε την πραγματική της διάσταση. Μια νέα εκτενέστατη αναφορά από το The Pew Charitable Trusts και τους ερευνητικούς του συνεργάτες ρίχνει φως σε ένα μέλλον που μοιάζει ανησυχητικά κοντινό: αν δεν αλλάξει τίποτα, η ποσότητα πλαστικού που διαρρέει στο περιβάλλον θα υπερδιπλασιαστεί μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, αγγίζοντας το ισοδύναμο ενός απορριμματοφόρου το δευτερόλεπτο έως το 2040.
Πίσω από αυτόν τον ζοφερό υπολογισμό κρύβεται μια απλή, αλλά εκρηκτική αντίθεση: η παραγωγή πλαστικού αυξάνεται με διπλάσιο ρυθμό από εκείνον της διαχείρισης των απορριμμάτων. Με άλλα λόγια, όσο οι βιομηχανίες συνεχίζουν να παράγουν παρθένα πολυμερή με ιλιγγιώδη ταχύτητα, οι υποδομές που θα μπορούσαν να απορροφήσουν τον όγκο αυτό παραμένουν στάσιμες.
Στην αναφορά, στην οποία συνέβαλαν επίσης το ICF International, το Imperial College London και το University of Oxford, παρουσιάζει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις πρέπει να δράσουν τώρα. Η έκκληση αυτή δεν είναι ρητορική υπερβολή, αλλά στηρίζεται σε στοιχεία που δείχνουν πώς η υγεία, το κλίμα και οι οικονομίες θα επιβαρυνθούν εάν συνεχίσουμε την υφιστάμενη πορεία.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, μέσα στα επόμενα 15 χρόνια οι ποσότητες πλαστικής ρύπανσης θα αυξηθούν από τα 130 στα 280 εκατομμύρια τόνους, ενώ η συνολική παραγωγή πλαστικών προϊόντων θα εκτοξευτεί κατά 52%. Ταυτόχρονα, το πιο ανησυχητικό κομμάτι έρχεται από τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία: καρδιαγγειακά νοσήματα, άσθμα και διάφορες μορφές καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν κατά 75%. Ο λόγος πίσω από αυτό το άλμα σχετίζεται με τη δημιουργία νέων τύπων πολυμερών αλλά και με την ανεξέλεγκτη καύση πλαστικών απορριμμάτων σε πολλές περιοχές του κόσμου.
Αναπόφευκτα, μέσα από αυτή την έκρηξη κατανάλωσης, και το κλίμα πληρώνει το τίμημα. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή πλαστικών προϊόντων προβλέπεται να αυξηθούν κατά 58% μέχρι το 2040. Πρόκειται για ένα ποσοστό που υπογραμμίζει ότι το πλαστικό δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα απορριμμάτων, αλλά και έναν κρυφό επιταχυντή της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα, το φαινόμενο των μικροπλαστικών – σωματιδίων σχεδόν αόρατων αλλά με τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση – αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 50%. Σε υψηλού εισοδήματος οικονομίες, τα μικροπλαστικά ενδέχεται να αποτελούν έως και το 79% του συνολικού φορτίου πλαστικής ρύπανσης. Αυτό το ποσοστό δείχνει πόσο βαθιά έχουν διεισδύσει στην καθημερινή μας ζωή, από το νερό που πίνουμε μέχρι τα οικοσυστήματα που μας συντηρούν.
Κι όμως, μέσα σε αυτό το σκοτεινό τοπίο υπάρχουν πραγματικές, εφαρμόσιμες λύσεις. Η αναφορά υποστηρίζει ότι οι ήδη προτεινόμενες πολιτικές μπορούν να οδηγήσουν σε μαζική μείωση της πλαστικής ρύπανσης: έως 83% μέχρι το 2040, εάν καταργηθούν πλήρως τα περιττά πλαστικά συσκευασίας. Για τα μικροπλαστικά, η μείωση μπορεί να φτάσει το 41%. Παράλληλα, η υιοθέτηση στοχευμένων μέτρων θα μπορούσε να μειώσει κατά 38% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που συνδέονται με την παραγωγή πλαστικών και κατά 54% τον αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία.
Οι οικονομικές διαστάσεις είναι εξίσου σημαντικές. Η ενίσχυση μιας πιο κυκλικής οικονομίας θα μπορούσε να εξοικονομήσει 19 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από δημόσιες δαπάνες σχετικά με τη συλλογή και επεξεργασία απορριμμάτων. Ταυτόχρονα, θα δημιουργούσε 8,6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας – μια υπενθύμιση ότι η μετάβαση μακριά από το πλαστικό δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντικό αναγκασμό, αλλά και οικονομική ευκαιρία.
Όμως η αναφορά κρούει και έναν τελευταίο, πιο πιεστικό κώδωνα κινδύνου: κάθε πενταετής καθυστέρηση στις απαιτούμενες παρεμβάσεις θα προσθέσει 540 εκατομμύρια τόνους πλαστικού στο περιβάλλον. Επιπλέον, θα κοστίσει στις κυβερνήσεις παγκοσμίως 27 δισεκατομμύρια δολάρια επιπλέον κάθε χρόνο. Με άλλα λόγια, η αδράνεια δεν είναι απλώς επικίνδυνη, αλλά είναι και ακριβή.
Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η ρύπανση από πλαστικά δεν είναι πλέον μια μελλοντική απειλή, αλλά μια καθημερινή πραγματικότητα που απλώνεται από τον ωκεανό μέχρι το ίδιο μας το σώμα. Η αναφορά καλεί σε μια «παγκόσμια συνεργασία χωρίς προηγούμενο». Και το κάνει με την ωμή παραδοχή ότι ο χρόνος που απομένει είναι λιγότερος απ’ όσο πιστεύαμε.
