Ένα από τα πιο διάσημα σύμβολα εξαφάνισης στην ιστορία της βιολογίας, το dodo, ίσως επιστρέψει στη Γη μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η Colossal Biosciences, η startup βιοτεχνολογίας με έδρα το Dallas, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι σημείωσε σημαντικά βήματα στο φιλόδοξο πρόγραμμα «de-extinction» που τρέχει εδώ και μερικά χρόνια. Στόχος της εταιρείας είναι να επαναφέρει, όχι απαραίτητα το αυθεντικό πτηνό Raphus cucullatus, αλλά ένα λειτουργικό «αντίγραφο» με τα κύρια χαρακτηριστικά και τις οικολογικές λειτουργίες του.
Σύμφωνα με τις νέες εξελίξεις, οι ερευνητές της Colossal πέτυχαν για πρώτη φορά την καλλιέργεια βλαστικών γεννητικών κυττάρων περιστεριού (PGCs) στο εργαστήριο. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό επίτευγμα, καθώς η γενετική μηχανική στα πτηνά είχε συναντήσει για δεκαετίες ανυπέρβλητα εμπόδια. Παράλληλα, κατάφεραν να εκθρέψουν γενετικά τροποποιημένα κοτόπουλα που δεν διαθέτουν δικά τους γεννητικά κύτταρα, ώστε να λειτουργήσουν ως πιθανοί «υποκατάστατοι γονείς» για είδη όπως το dodo.
Ο συνιδρυτής και CEO της εταιρείας, Ben Lamm, εξήγησε ότι η συγκεκριμένη ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για μια νέα εποχή στη βιοτεχνολογία των πτηνών. Η μέθοδος που ακολουθούν οι επιστήμονες είναι πολύπλοκη: τα γενετικά τροποποιημένα PGCs θα εισάγονται σε κοτόπουλα-φορείς, τα οποία με τη σειρά τους θα γεννούν αυγά με γενετικό υλικό περιστεριών. Από εκεί, μέσα από διαδοχικές γενετικές παρεμβάσεις, θα προκύψουν πουλιά που θα πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο στο εξαφανισμένο dodo.
Η Colossal έχει ήδη ολοκληρώσει τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος των πιο κοντινών συγγενών του dodo: του εξαφανισμένου Rodrigues solitaire και του εν ζωή Nicobar pigeon. Το τελευταίο μάλιστα θα αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα «χτιστούν» οι γενετικές τροποποιήσεις. Ο απώτερος στόχος είναι να παραχθούν πουλιά με τα χαρακτηριστικά του dodo, τα οποία θα μπορέσουν να φιλοξενηθούν ξανά στο φυσικό τους περιβάλλον, δηλαδή στο νησί Μαυρίκιος.
Το έργο αυτό, αν και εντυπωσιακό, έχει πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι γενετικές αλλαγές που εφαρμόζει η Colossal απέχουν πολύ από το να δημιουργήσουν ένα πραγματικό dodo. Στην καλύτερη περίπτωση, πρόκειται για «λειτουργικά αντίγραφα», όχι για πιστές αναβιώσεις. Το αν αυτά τα πλάσματα μπορούν να θεωρηθούν όντως «αναβιωμένα είδη» ή απλά νέες εκδοχές μερικών γενετικών χαρακτηριστικών, παραμένει θέμα ορολογίας και φιλοσοφικής συζήτησης.
Από την άλλη, οι υποστηρικτές του εγχειρήματος τονίζουν ότι η ουσία δεν είναι η πιστότητα στην αναπαράσταση, αλλά η επαναφορά οικολογικών λειτουργιών που χάθηκαν με την εξαφάνιση του είδους. Όπως σημειώνει ο Lamm, κάθε γενετική παρέμβαση εμπεριέχει κινδύνους, επομένως η επιλογή λίγων και στοχευμένων αλλαγών μειώνει πιθανές παρενέργειες και διασφαλίζει καλύτερη υγεία για τα ζώα.
Η Colossal δεν περιορίζεται μόνο στο dodo. Στο ενεργητικό της περιλαμβάνεται ήδη η επιτυχής γέννηση τριών γενετικά τροποποιημένων λύκων, με στοιχεία από τον εξαφανισμένο dire wolf, οι οποίοι μάλιστα μεγαλώνουν υγιείς. Παράλληλα, η εταιρεία έχει δεσμευτεί να προχωρήσει στην αναβίωση του woolly mammoth και του Tasmanian tiger, εγχειρήματα που απαιτούν διαφορετικές τεχνικές αλλά εξίσου φιλόδοξες.
Το χρονοδιάγραμμα που θέτει η Colossal για το dodo είναι φιλόδοξο: μέσα στα επόμενα πέντε έως επτά χρόνια ευελπιστεί να παρουσιάσει ένα ζωντανό πτηνό με χαρακτηριστικά του εξαφανισμένου είδους. Ωστόσο, για να το πετύχει, πρέπει πρώτα να οριστικοποιήσει τον ακριβή συνδυασμό γενετικών τροποποιήσεων και να συνεχίσει τη συνεργασία της με ερευνητές στον Μαυρίκιο.
Η συζήτηση γύρω από το λεγόμενο «de-extinction» ξεπερνά την καθαρά επιστημονική διάσταση. Εγείρει ηθικά και οικολογικά ζητήματα: Είναι σωστό να επεμβαίνουμε τόσο ριζικά στη φύση; Μπορεί ένα «νέο» dodo να ενταχθεί ομαλά στο σημερινό οικοσύστημα; Και τι σημαίνει τελικά η έννοια της «αναβίωσης» σε έναν κόσμο όπου τα όρια μεταξύ φυσικού και τεχνητού γίνονται όλο και πιο θολά;
Όπως και να έχει, το έργο της Colossal Biosciences δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο. Για άλλους αποτελεί την αρχή μιας νέας εποχής στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, για άλλους ένα επικίνδυνο πείραμα που αγγίζει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το όνομα «dodo», που εδώ και αιώνες συνδέεται με την οριστική εξαφάνιση, ίσως σε λίγα χρόνια αποκτήσει εντελώς διαφορετικό νόημα.
[via]
