Στο νέο του βιβλίο Breakneck: China's Quest to Engineer the Future, ο αναλυτής τεχνολογίας Dan Wang επιχειρεί να δώσει μια διαφορετική εξήγηση για τις αντιθέσεις ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες υπερδυνάμεις του πλανήτη. Δεν είναι μόνο ζήτημα ιδεολογίας, πολιτικού συστήματος ή πολιτισμού. Η βασική του θέση είναι ότι οι ΗΠΑ λειτουργούν ως μια «δικηγορική κοινωνία», ενώ η Κίνα αναπτύσσεται ως ένα «μηχανικό κράτος».
Η θεωρία του Wang στηρίζεται στο υπόβαθρο των πολιτικών ελίτ. Στην Ουάσινγκτον, οι περισσότεροι ηγέτες έχουν σπουδάσει νομικά, με αποτέλεσμα να σκέφτονται σε όρους συμμόρφωσης, διαδικασιών και υπομονής. Στο Πεκίνο, αντίθετα, μεγάλο μέρος των κορυφαίων στελεχών προέρχεται από τον χώρο της πολιτικής μηχανικής ή της αμυντικής τεχνολογίας. Οι μηχανικοί, τονίζει ο Wang, προτιμούν να κινούνται γρήγορα, να χτίζουν μεγάλα έργα και να ανησυχούν για το κόστος αργότερα.
Από τα κανάλια στο Διάστημα
Ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να αναδείξει «νικητές» και «ηττημένους». Αντιθέτως, τοποθετεί τις δύο χώρες σε αντίθετα άκρα ενός φάσματος, με άλλα κράτη όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιαπωνία να βρίσκονται κάπου στη μέση. Για τις ΗΠΑ προτείνει να αποκτήσουν «20% περισσότερη μηχανική σκέψη», ενώ για την Κίνα «50% περισσότερη δικηγορική λογική».
Σε συζήτηση που είχε στη Νέα Υόρκη, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του, ο Wang υπενθύμισε ότι οι ΗΠΑ υπήρξαν κάποτε «κράτος μηχανικών». Κατασκεύασαν διώρυγες, εθνικούς αυτοκινητόδρομους, σιδηροδρομικές γραμμές που διέσχιζαν ολόκληρη την ήπειρο, αλλά και τα τεράστια εγχειρήματα του Apollo και του Manhattan Project. Σήμερα όμως, η ίδια χώρα αδυνατεί να εγκρίνει νέα γραμμή μετρό στη Νέα Υόρκη από το 2007.
Η Νέα Υόρκη και ο Robert Moses
Στο βιβλίο γίνεται εκτενής αναφορά στον Robert Moses, τον αμφιλεγόμενο πολεοδόμο που άλλαξε τη Νέα Υόρκη με γιγαντιαία έργα, καταστρέφοντας όμως πολλές γειτονιές μειονοτήτων. Ο Wang αναγνωρίζει τα λάθη του Moses, αλλά επισημαίνει ότι η πόλη έχει φτάσει σήμερα σε τέτοιο αδιέξοδο που σχεδόν τίποτα νέο δεν μπορεί να χτιστεί. «Δεν χρειαζόμαστε έναν νέο Moses, αλλά χρειαζόμαστε ξανά κάποιους που θα φέρουν αποτέλεσμα αντί να πνίγονται στις διαδικασίες», σημειώνει.
Η σύγκριση με την Κίνα είναι αναπόφευκτη. Ο Wang θυμάται τη γενέτειρά του, τη Wuhan, που μέσα σε τέσσερα χρόνια δημιούργησε επτά νέες γραμμές μετρό, σχεδόν 160 χιλιομέτρων. Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, η πόλη σήμερα έχει μεταμορφωθεί και ο τότε δήμαρχος, που είχε το παρατσούκλι «Mayor Dig-It-All-Up», χαίρει εκτίμησης και κατέχει υψηλότερη θέση στην κεντρική διοίκηση.
Το τίμημα της ταχύτητας
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν οι ΗΠΑ θα πρέπει να μετατραπούν σε πλήρες «μηχανικό κράτος». Ο Wang απαντά ότι κάτι τέτοιο δεν είναι αναγκαίο, απλά αρκεί να ανακτήσουν ένα μέρος της χαμένης τους δυναμικής. Η Κίνα, από την άλλη, αντιμετωπίζει το ρίσκο της υπερβολής. Οι κυβερνήσεις της, τοπικές και κεντρικές, συχνά θεωρούν ότι κάθε πρόβλημα λύνεται με περισσότερη οικοδομή: νέα φράγματα, νέες γέφυρες, νέες γραμμές μεταφορών. Αυτό όμως αφήνει ανοιχτό το ζήτημα της συντήρησης και της βιωσιμότητας.
Επιστροφή στη βιομηχανία
Ένα άλλο κεφάλαιο της συζήτησης αφορά τη βιομηχανική παραγωγή. Ο Wang υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να επαναφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερες μορφές μεταποίησης, ιδιαίτερα στους τομείς υψηλής πολυπλοκότητας όπως τα ηλεκτρονικά και οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων. Οι κινεζικές εταιρείες, όπως η BYD και η CATL, δείχνουν πρόθυμες να επενδύσουν σε αμερικανικό έδαφος. Το πρόβλημα είναι η καχυποψία και από τις δύο πλευρές: το Πεκίνο φοβάται τη διαρροή τεχνολογικών μυστικών, ενώ η Ουάσινγκτον δυσκολεύεται να παραδεχτεί ότι πρέπει να μάθει από την Κίνα.
Η υπερ-αποτελεσματικότητα ως δίκοπο μαχαίρι
Πολλές εταιρείες θεωρούν ότι η κινεζική κυβέρνηση, με τον τρόπο που λειτουργεί, κατανοεί καλύτερα τις ανάγκες τους, σε αντίθεση με την αμερικανική που χάνεται σε δικαστικές διαμάχες. Δεν είναι τυχαίο ότι επιχειρηματίες όπως ο Elon Musk έχουν εξυμνήσει τη συνεργασία τους με το Πεκίνο. Από την άλλη, η ταχύτητα και η αποφασιστικότητα της κινεζικής διοίκησης μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ. Η εμπειρία της πολιτικής του zero-Covid έδειξε ότι η υπερ-αποτελεσματικότητα συχνά συνορεύει με την αυθαιρεσία.
Το «μηχανικό κράτος» αντιμετωπίζει την κοινωνία σαν ένα ακόμα έργο υποδομής: από την πολιτική του ενός παιδιού, μέχρι την τωρινή προώθηση των γεννήσεων, από την ανάπτυξη των πιο κερδοφόρων κλάδων, μέχρι την επιμονή σε τομείς που εξυπηρετούν το εθνικό συμφέρον. Όταν όμως επιχειρείς να «κατασκευάσεις» την κοινωνία με τον ίδιο τρόπο που φτιάχνεις ένα φράγμα, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ολέθρια.
Μια ισορροπία που λείπει
Ο Wang καταλήγει ότι ούτε το ακραίο δικηγορικό μοντέλο των ΗΠΑ ούτε το ακραίο μηχανικό μοντέλο της Κίνας είναι ιδανικό. Η Αμερική χρειάζεται να ξαναβρεί τη χαμένη της ικανότητα να χτίζει έργα σε λογικό κόστος και χρόνο. Η Κίνα, αντίστοιχα, πρέπει να δημιουργήσει διαδικαστικές δικλίδες ασφαλείας που θα προστατεύουν τους πολίτες από τις αρνητικές συνέπειες των βιαστικών πολιτικών.
[via]
