Η νέα κούρσα του Διαστήματος δεν αφορά πλέον μόνο πύραυλους και αποστολές στη Σελήνη, αλλά και την ενέργεια. Η αμερικανική εταιρεία Intuitive Machines, γνωστή για τις αποστολές προσεδάφισης στη Σελήνη, κάνει τώρα το επόμενο μεγάλο βήμα: φέρνει την πυρηνική ισχύ σε τροχιά. Με μια νέα χρηματοδότηση ύψους 8,2 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Space Vehicles Directorate της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (AFRL), η εταιρεία επιταχύνει την ανάπτυξη μικρών, συμπαγών πυρηνικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας, σχεδιασμένων για χρήση τόσο στο Διάστημα όσο και στην επιφάνεια της Σελήνης.
Η φιλοδοξία είναι να ξεπεραστούν τα όρια της ηλιακής ενέργειας και να διασφαλιστεί συνεχής παροχή ρεύματος, ακόμη και σε σκοτεινά ή ακραία περιβάλλοντα όπου οι ηλιακοί συλλέκτες δεν επαρκούν.
Το νέο project της Intuitive Machines, με την κωδική ονομασία START (Stirling Technology spAce Research experimenT), βασίζεται σε μια τεχνολογία μετατροπής ενέργειας που αξιοποιεί τη θερμότητα που παράγεται από ραδιοϊσότοπα για να δημιουργήσει ηλεκτρισμό. Η αρχή λειτουργίας του θυμίζει τη μηχανή Stirling, ένα θερμικό σύστημα που μετατρέπει τη διαφορά θερμοκρασίας σε μηχανική και στη συνέχεια ηλεκτρική ενέργεια, με υψηλή απόδοση και χωρίς κινούμενα μέρη μεγάλης φθοράς.
Η προσέγγιση αυτή δεν είναι νέα στην ιστορία της διαστημικής τεχνολογίας· ραδιοϊσότοπα έχουν χρησιμοποιηθεί από τη NASA σε αποστολές όπως τα Voyager και τα Curiosity rovers. Αυτό που κάνει το START διαφορετικό είναι το μέγεθός του και η αποδοτικότητα: πρόκειται για ένα σύστημα σχεδιασμένο να είναι μικρό, ελαφρύ και έτοιμο για μαζική παραγωγή, μια «φορητή» πυρηνική πηγή ενέργειας για κάθε μελλοντικό διαστημικό σταθμό ή βάση.
Όπως δήλωσε ο Tim Crain, συνιδρυτής και Chief Growth Officer της Intuitive Machines, η νέα χρηματοδότηση σηματοδοτεί το πέρασμα από τη φάση του σχεδιασμού στη φάση της κατασκευής. Χάρη στη δομή της εταιρείας, η οποία είναι κάθετα ολοκληρωμένη, δηλαδή διαχειρίζεται εσωτερικά όλες τις φάσεις, από τα δεδομένα μέχρι τις υποδομές, μπορεί να καινοτομεί ταχύτερα και να προσφέρει πιο ευέλικτες λύσεις για αποστολές μεγάλης διάρκειας.
Το πρόγραμμα START ολοκλήρωσε με επιτυχία την πρώτη αξιολόγηση σχεδιασμού τον Σεπτέμβριο και τώρα προχωρά στο κρίσιμο στάδιο των δοκιμών πτήσης. Το σύστημα θα δοκιμαστεί αρχικά στο περιβάλλον του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), όπου θα εκτεθεί στις ακραίες συνθήκες του διαστήματος: έντονη ακτινοβολία, θερμικές μεταβολές και μικροβαρύτητα.
Στόχος είναι να αποδειχθεί ότι η τεχνολογία μπορεί να λειτουργεί με σταθερότητα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, χωρίς σημαντική φθορά. Αν επιβεβαιωθεί, το START θα προσφέρει μια βιώσιμη, μακροχρόνια εναλλακτική στα φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία χάνουν σταδιακά την απόδοσή τους λόγω σκόνης, φθοράς ή έλλειψης φωτός.
Η Intuitive Machines έχει ήδη καθιερωθεί ως ένας από τους πιο φιλόδοξους παίκτες στο πεδίο των ιδιωτικών διαστημικών αποστολών. Το 2024, η εταιρεία πέτυχε την πρώτη αμερικανική προσεδάφιση στη Σελήνη μετά το Apollo 17, με το σκάφος Nova-C. Το 2025, η αποστολή IM-2 στον νότιο πόλο της Σελήνης είχε μικτά αποτελέσματα, καθώς το σεληνιακό lander αναποδογύρισε κατά την προσεδάφιση, αλλά συνέχισε να μεταδίδει δεδομένα, αποδεικνύοντας την ανθεκτικότητα της τεχνολογίας.
Αυτές οι αποστολές, είτε επιτυχημένες είτε όχι, έκαναν την εταιρεία πολύτιμο συνεργάτη της NASA και άλλων οργανισμών που εργάζονται για τη δημιουργία μόνιμων βάσεων στη Σελήνη. Η ανάπτυξη ενός αξιόπιστου πυρηνικού συστήματος ενέργειας είναι το επόμενο κομμάτι στο παζλ αυτής της σεληνιακής υποδομής.
Η ιδέα της πυρηνικής ενέργειας στο Διάστημα παρουσιάζει προφανώς αρκετές προκλήσεις. Απαιτείται απόλυτη ασφάλεια, σταθερότητα και απομόνωση των ραδιενεργών υλικών, ιδιαίτερα σε περίπτωση αποτυχίας αποστολής. Όμως η ανάγκη για σταθερή ενέργεια σε αποστολές μακριά από τον Ήλιο, όπως στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης ή σε βάσεις στον Άρη, κάνει τέτοιες τεχνολογίες αναπόφευκτες.
Η Intuitive Machines στοχεύει να αποδείξει ότι ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να είναι όχι μόνο ασφαλές, αλλά και εμπορικά βιώσιμο. Αν οι δοκιμές στο ISS πάνε καλά, η εταιρεία θα είναι η πρώτη στον κόσμο που θα έχει επιδείξει μια πλήρως λειτουργική, έτοιμη για εμπορική χρήση, πυρηνική μονάδα ενέργειας στο Διάστημα.
[source]
