Η Ρωσία κατεβάζει τον διακόπτη σε FaceTime, Snapchat και Roblox επικαλούμενη «τρομοκρατία»

Σε μια κίνηση που σηματοδοτεί νέα εποχή στην προσπάθεια ελέγχου των ψηφιακών επικοινωνιών, η Ρωσία προχώρησε στο καθολικό μπλοκάρισμα της υπηρεσίας FaceTime της Apple. Η απόφαση της ρωσικής ρυθμιστικής αρχής τηλεπικοινωνιών, Roskomnadzor, δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία, αλλά το τελευταίο κομμάτι στο παζλ του «κυρίαρχου διαδικτύου» που χτίζει μεθοδικά το Κρεμλίνο.

Η απαγόρευση, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή εχθές, Πέμπτη, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά περιορισμών που έχουν ήδη επιβληθεί σε πλατφόρμες όπως το WhatsApp και το Telegram, αφήνοντας τους Ρώσους χρήστες με ελάχιστες επιλογές για κρυπτογραφημένη επικοινωνία.

Το χρονικό της απαγόρευσης και η επίσημη αιτιολόγηση

Σύμφωνα με αναφορές που επιβεβαιώνονται από διεθνή πρακτορεία, οι χρήστες στη Ρωσία που προσπαθούν να πραγματοποιήσουν κλήσεις μέσω FaceTime αντιμετωπίζουν πλέον ένα μόνιμο μήνυμα σφάλματος: «Ο χρήστης δεν είναι διαθέσιμος». Η υπηρεσία φαίνεται να έχει μπλοκαριστεί σε επίπεδο δικτύου, καθιστώντας τη σύνδεση αδύνατη χωρίς τη χρήση εξειδικευμένων εργαλείων παρακάμψης.

Η επίσημη θέση της Roskomnadzor είναι σαφής και ακολουθεί το γνωστό αφήγημα ασφαλείας της Μόσχας. Η ρυθμιστική αρχή ισχυρίζεται ότι το FaceTime χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την οργάνωση «τρομοκρατικών ενεργειών», τη στρατολόγηση εγκληματιών και τη διενέργεια απάτης εις βάρος Ρώσων πολιτών.

Σύμφωνα με τις αρχές επιβολής του νόμου, η υπηρεσία FaceTime χρησιμοποιείται για τον συντονισμό παράνομων δραστηριοτήτων, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης των κλήσεων από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB).

Το αγκάθι για τις ρωσικές αρχές φαίνεται να είναι η end-to-end κρυπτογράφηση της Apple. Η εταιρεία του Cupertino έχει αρνηθεί κατηγορηματικά να παραχωρήσει κλειδιά αποκρυπτογράφησης ή πρόσβαση στην FSB, μια στάση που την έθεσε τελικά στο στόχαστρο των ρωσικών αρχών.

Γιατί τώρα; Το ντόμινο των απαγορεύσεων

Η χρονική στιγμή της απαγόρευσης δεν είναι τυχαία. Το FaceTime δεν είχε μπει στο στόχαστρο νωρίτερα, καθώς η ρωσική κυβέρνηση εστίαζε σε εφαρμογές με μαζικότερη χρήση στη χώρα, όπως το WhatsApp και το Telegram. Ωστόσο, όταν οι φωνητικές και βιντεοκλήσεις σε αυτές τις εφαρμογές περιορίστηκαν, παρατηρήθηκε μια μαζική μετακίνηση των Ρώσων χρηστών προς το FaceTime ως μια ασφαλή εναλλακτική λύση.

Αυτή η «μετανάστευση» των χρηστών μετέτρεψε την εφαρμογή της Apple από δευτερεύουσα απειλή σε πρωταρχικό στόχο. Παράλληλα με το FaceTime, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα μπλόκο και στο κοινωνικό δίκτυο Snapchat, καθώς και στην πλατφόρμα παιχνιδιών Roblox, δείχνοντας μια γενικευμένη «σκούπα» σε δυτικές υπηρεσίες που δεν συμμορφώνονται με τους τοπικούς νόμους περί δεδομένων.

Ο Τεχνολογικός Πόλεμος και τα VPN

Η τεχνική υλοποίηση του μπλόκου φαίνεται να είναι εξελιγμένη. Αν και η εφαρμογή ανοίγει κανονικά στις συσκευές iPhone και iPad (αφού η Apple δεν την έχει αφαιρέσει από το λογισμικό), η πραγματοποίηση κλήσης είναι αδύνατη.

Το μεγάλο ερώτημα παραμένει η αποτελεσματικότητα των VPN (Virtual Private Networks). Αν και πολλοί χρήστες στρέφονται σε αυτά για να παρακάμψουν τους περιορισμούς, η Ρωσία έχει επενδύσει σημαντικά σε τεχνολογίες Deep Packet Inspection (DPI) για τον εντοπισμό και την παρεμπόδιση της κίνησης VPN. Είναι πολύ πιθανό το FaceTime να λειτουργεί περιστασιακά μέσω VPN, αλλά η εμπειρία χρήσης αναμένεται να είναι προβληματική, με υψηλή καθυστέρηση και συχνές αποσυνδέσεις.

Η "Μεγάλη Εικόνα": Splinternet και Απομόνωση

Αναλυτές της αγοράς βλέπουν πίσω από την απαγόρευση του FaceTime μια ευρύτερη στρατηγική αποσύνδεσης της Ρωσίας από το παγκόσμιο διαδίκτυο και τη δημιουργία ενός ελεγχόμενου εσωτερικού δικτύου (Runet). Η κίνηση αυτή πιέζει τους πολίτες να στραφούν σε εγχώριες πλατφόρμες (όπως το VKontakte), οι οποίες είναι πλήρως προσβάσιμες και ελεγχόμενες από τις κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Για την Apple, η εξέλιξη αυτή αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα στην παρουσία της στη ρωσική αγορά, η οποία έχει ήδη συρρικνωθεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Παρόλα αυτά, η εταιρεία φαίνεται αποφασισμένη να μην υποχωρήσει στις αρχές της περί ιδιωτικότητας, ακόμη και αν αυτό σημαίνει τον πλήρη αποκλεισμό των υπηρεσιών της.