Οι κρίσιμες πρώτες ύλες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ενεργειακής τεχνολογίας και, κατά συνέπεια, έχουν βρεθεί στο προσκήνιο των διεθνών πολιτικών και εμπορικών συζητήσεων. Η έκθεση Global Critical Minerals Outlook 2025, που δημοσιεύθηκε από τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (IEA), αναλύει τις πιο πρόσφατες τάσεις στις αγορές και τις επενδύσεις, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που αφορούν την ασφάλεια εφοδιασμού αυτών των υλικών.
Η έκθεση εξετάζει τις σημαντικές εξελίξεις που σημειώθηκαν το 2024 και στις αρχές του 2025, ενώ προχωρά σε μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προβλέψεις προσφοράς και ζήτησης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις επιπτώσεις των πολιτικών και τεχνολογικών μεταβολών στο ισοζύγιο κρίσιμων μετάλλων.
Ένα βασικό εύρημα της IEA αφορά την υψηλή συγκέντρωση της εξορυκτικής δραστηριότητας σε λίγες χώρες. Υλικά όπως το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο και ο γραφίτης εξορύσσονται σχεδόν αποκλειστικά στην Κίνα, γεγονός που καθιστά τις αλυσίδες εφοδιασμού ευάλωτες σε εμπορικές εντάσεις ή τεχνικές δυσλειτουργίες.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η κατάσταση στον τομέα του χαλκού, ο οποίος είναι απαραίτητος για τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, τις ανανεώσιμες πηγές και τα ηλεκτρικά οχήματα. Οι τρέχουσες εξορυκτικές επενδύσεις δεν επαρκούν για την κάλυψη της αναμενόμενης ζήτησης μέχρι το 2035, με αποτέλεσμα να προβλέπεται έλλειμμα έως και 30%. Στους βασικούς λόγους περιλαμβάνονται οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις, η μείωση της ποιότητας των κοιτασμάτων και η πτώση των επενδύσεων.
Σύμφωνα με το σενάριο STEPS της IEA, η ζήτηση για χαλκό θα ξεπεράσει τα 36 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2035, ενώ η προσφορά δεν θα υπερβεί τα 30 εκατομμύρια. Το χάσμα αυτό διευρύνεται ακόμα περισσότερο στα σενάρια με πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις για απαλλαγή από τις εκπομπές έως το 2050.
Παρόλο που αναπτύσσονται εναλλακτικές τεχνολογίες, όπως οι μπαταρίες φωσφορικού λιθίου-σιδήρου, η εξάρτηση από κρίσιμα υλικά όπως το λίθιο, το νικέλιο και το κοβάλτιο παραμένει έντονη, ιδιαίτερα στην Κίνα. Η προσφορά δεν φαίνεται ικανή να συμβαδίσει με την αυξανόμενη ζήτηση, κυρίως λόγω των γεωγραφικών και γεωπολιτικών περιορισμών.
Η IEA τονίζει ότι η διαφοροποίηση των πηγών απαιτεί ενεργές δημόσιες πολιτικές, διεθνείς συμφωνίες και επενδύσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες χώρες έχουν ήδη αρχίσει να κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, με την υποστήριξη της IEA μέσω ψηφιακών εργαλείων και προσομοιώσεων για την ενίσχυση της παγκόσμιας ενεργειακής ασφάλειας.
[via]
