Μία ματιά στον εγκέφαλο αρκεί για να αποκαλύψει τον ρυθμό με τον οποίο γερνάμε

Ερευνητές από το Duke University, σε συνεργασία με τα Harvard και University of Otago, ανέπτυξαν ένα νέο εργαλείο το οποίο, με βάση μία και μόνο μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου, μπορεί να υπολογίσει πόσο γρήγορα γερνάει το άτομο και να προβλέψει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών όπως η άνοια, χρόνια νοσήματα και αναπηρίες, πολύ πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα.

Η τεχνολογία αυτή, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature Aging, υπόσχεται να προσφέρει ένα νέο τρόπο έγκαιρης διάγνωσης, παρέχοντας στους γιατρούς αλλά και στους ίδιους τους ενδιαφερόμενους ένα «παράθυρο στο μέλλον» της υγείας τους. Σε αντίθεση με τα συμβατικά μοντέλα, η νέα μέθοδος δεν βασίζεται απλώς στην ηλικία ή σε βιολογικές τιμές από το αίμα, αλλά σε πληροφορίες απευθείας από τη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου.

Το εργαλείο, που ονομάζεται DunedinPACE Neuroimaging ή DunedinPACNI, εκπαιδεύτηκε χρησιμοποιώντας δεδομένα από τη μακροχρόνια Dunedin Study στη Νέα Ζηλανδία, μια μοναδική έρευνα που παρακολουθεί 1.037 άτομα από τη γέννησή τους στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Οι συμμετέχοντες υποβάλλονταν ανά τακτά διαστήματα σε ελέγχους που περιελάμβαναν δείκτες όπως αρτηριακή πίεση, δείκτη μάζας σώματος, επίπεδα σακχάρου και χοληστερίνης, λειτουργία πνευμόνων και νεφρών, ακόμη και φθορά των ούλων και των δοντιών.

Με βάση τα δεδομένα αυτά, οι ερευνητές υπολόγισαν έναν ρυθμό βιολογικής γήρανσης για κάθε άτομο και εκπαίδευσαν το νέο εργαλείο ώστε να προβλέπει αυτόν τον ρυθμό μόνο από μία μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου που έγινε όταν οι συμμετέχοντες ήταν 45 ετών.

Στη συνέχεια, το DunedinPACNI εφαρμόστηκε σε ανεξάρτητα δείγματα εγκεφαλικών απεικονίσεων από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και χώρες της Λατινικής Αμερικής. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: άτομα που, σύμφωνα με τον αλγόριθμο, γερνούσαν ταχύτερα, εμφάνιζαν μεγαλύτερη συρρίκνωση στον ιππόκαμπο –μια περιοχή του εγκεφάλου κρίσιμη για τη μνήμη– και είχαν χαμηλότερες επιδόσεις σε γνωστικά τεστ.

Ακόμα πιο ανησυχητικό ήταν το εύρημα ότι όσοι εμφάνιζαν υψηλούς ρυθμούς γήρανσης είχαν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν μελλοντικά απώλεια μνήμης, καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες ή εγκεφαλικά επεισόδια. Σε δείγμα 624 ατόμων ηλικίας 52 έως 89 ετών, όσοι κατατάσσονταν στους «ταχύτερα γηράσκοντες» είχαν 60% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια στα επόμενα χρόνια και 40% αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

Ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Ahmad Hariri από το Duke University, σχολίασε ότι η σύνδεση της βιολογικής γήρανσης του εγκεφάλου με την γενική κατάσταση της υγείας είναι πλέον κάτι που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ο αλγόριθμος φαίνεται να συλλαμβάνει κάτι θεμελιώδες για τον ανθρώπινο οργανισμό, που εκφράζεται σε όλους τους εγκεφάλους, ανεξαρτήτως εθνότητας ή κοινωνικοοικονομικού υποβάθρου.

Η σημασία αυτού του εργαλείου είναι μεγάλη, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο αριθμός των ανθρώπων άνω των 65 ετών αναμένεται να διπλασιαστεί έως το 2050, φτάνοντας το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αυξάνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης χρόνιων νόσων που σχετίζονται με τη γήρανση, όπως η άνοια και το Αλτσχάιμερ.

Μέχρι σήμερα, οι φαρμακευτικές θεραπείες για το Αλτσχάιμερ έχουν αποδειχθεί περιορισμένες στην αποτελεσματικότητά τους, κυρίως επειδή χορηγούνται σε προχωρημένο στάδιο, όταν η νευροεκφυλιστική βλάβη έχει ήδη παγιωθεί. Όπως εξηγεί ο Hariri, «κανένα φάρμακο δεν μπορεί να αναστήσει έναν εγκέφαλο που έχει ήδη αρχίσει να πεθαίνει».

Το DunedinPACNI δίνει τη δυνατότητα να εντοπιστούν οι ασθενείς με υψηλό ρίσκο πολύ πριν υπάρξουν συμπτώματα, επιτρέποντας πρώιμες παρεμβάσεις και δοκιμές νέων θεραπειών σε φάσεις όπου η νόσος ίσως μπορεί να επιβραδυνθεί ή και να προληφθεί.

Ο Ethan Whitman, υποψήφιος διδάκτορας στο Duke και πρώτος συγγραφέας της μελέτης, σημειώνει ότι το νέο εργαλείο μπορεί να προσφέρει και βαθύτερη κατανόηση του πώς παράγοντες όπως ο κακός ύπνος ή τα προβλήματα ψυχικής υγείας επηρεάζουν τη γήρανση. Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να μετατραπεί το DunedinPACNI σε κλινικό εργαλείο ρουτίνας, οι επιστήμονες αισιοδοξούν ότι θα βοηθήσει σημαντικά στη μελέτη του ανθρώπινου γήρατος και στη μάχη κατά των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.

[via]