Η NASA προκάλεσε αίσθηση όταν ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά συνέντευξη Τύπου για τον rover Perseverance, χωρίς καμία προειδοποίηση. Και όπως αποδείχθηκε, είχε λόγο. Ο προσωρινός διοικητής της υπηρεσίας, Sean Duffy, αποκάλυψε ότι το ρομποτικό όχημα εντόπισε αυτό που μπορεί να αποτελεί «το πιο ξεκάθαρο σημάδι ζωής που έχουμε δει ποτέ στον Άρη».
Η ανακάλυψη αφορά έναν βράχο με ασυνήθιστο «λεοπάρ μοτίβο», τον οποίο το Perseverance είχε εντοπίσει τον Ιούλιο του 2024. Έπειτα από μήνες αναλύσεων, μια ολοκληρωμένη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature επιβεβαίωσε ότι η επιφάνειά του παρουσιάζει χημικά, ορυκτολογικά και υφής χαρακτηριστικά που δύσκολα εξηγούνται χωρίς να ληφθεί υπόψη η πιθανότητα βιολογικής δραστηριότητας. Εάν επαληθευτεί, θα μπορούσε να πρόκειται για την πρώτη βιοϋπογραφή στον Κόκκινο Πλανήτη — δηλαδή ένα γεωχημικό στοιχείο που στη Γη σχετίζεται άμεσα με μικροβιακή ζωή.
Το σημείο της ανακάλυψης βρίσκεται στο Bright Angel, μια αρχαία κοίτη ποταμού στην άκρη του κρατήρα Jezero. Εκεί το rover συνάντησε έναν βράχο μήκους περίπου ενός μέτρου, που οι επιστήμονες της NASA ονόμασαν «Cheyava Falls». Η ανάλυση αποκάλυψε μικροσκοπικές δομές που οι ερευνητές αποκαλούν ανεπίσημα «poppy seeds» και «leopard spots». Οι πρώτες είναι μικροί όζοι διαμέτρου 100–200 μm, πιθανότατα από το ορυκτό βιβιανίτη, ενώ οι δεύτερες είναι πιο σύνθετες δομές έως 1 χιλιοστό, με σκοτεινή άκρη από vivianite και εσωτερικό πλούσιο σε θειούχο σίδηρο, πιθανότατα γκρειγκίτης.
Το στοιχείο που κάνει την ανακάλυψη πραγματικά ξεχωριστή είναι ότι αυτά τα ορυκτά συνυπάρχουν με οργανικό άνθρακα, όπως εντόπισε το όργανο SHERLOC του Perseverance. Αν και οργανικός άνθρακας έχει ανιχνευθεί ξανά στον Άρη, είναι η πρώτη φορά που συνδέεται με ορυκτά που σχηματίζονται από αντιδράσεις οξείδωσης-αναγωγής (redox). Στη Γη, τέτοιες δομές συχνά δημιουργούνται σε ιζήματα όπου μικρόβια τρέφονται με οργανική ύλη και «αναπνέουν» οξείδια σιδήρου και θειικά άλατα.
Ο γεωβιολόγος Michael Tice από το Πανεπιστήμιο Texas A&M, συν-συγγραφέας της μελέτης, εξηγεί: «Στη Γη, δομές σαν κι αυτές συνδέονται με μικρόβια που χρησιμοποιούν οργανική ύλη για τροφή και οξείδια ή θειικά ως αποδέκτες ηλεκτρονίων». Η διαδικασία αυτή, που βασίζεται σε μεταφορά ηλεκτρονίων, είναι θεμελιώδης για κάθε μορφή ζωής. Έτσι, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι πριν από περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια χρόνια, μικροοργανισμοί σε μια λίμνη του Άρη δημιούργησαν αυτές τις δομές.
Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν αποκλείουν και μια μη βιολογική ερμηνεία. Θα μπορούσε οργανική ύλη μη βιολογικής προέλευσης, όπως αυτή που προέρχεται από μετεωρίτες, να έχει αντιδράσει με τα ορυκτά του βράχου. Όμως εδώ προκύπτει ένα ζήτημα: η δημιουργία vivianite μπορεί να γίνει σε χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά η γνωστή γεωχημική διαδικασία που σχηματίζει greigite απαιτεί πολύ υψηλές θερμοκρασίες (150–200 °C) ή ακραία οξύ περιβάλλον. Κανένα από τα δύο δεν φαίνεται να ισχύει για τις πέτρες του Bright Angel.
Το Perseverance ήδη συνέλεξε πυρήνα από τον βράχο «Cheyava Falls», τον οποίο αποθήκευσε σε ένα από τα 27 σφραγισμένα δοχεία του. Το δείγμα αυτό, με το παρατσούκλι «Sapphire Canyon», θεωρείται από τα πιο σημαντικά για μελλοντική ανάλυση στη Γη. Ωστόσο, η αποστολή Mars Sample Return, που είχε σχεδιαστεί για να τα φέρει πίσω, έχει ουσιαστικά ακυρωθεί λόγω του υπέρογκου κόστους που ξεπέρασε τα 11 δισ. δολάρια και των τεράστιων καθυστερήσεων μέχρι το 2040. Έτσι, η NASA αναζητά πλέον εναλλακτικές λύσεις μέσω ιδιωτικών εταιρειών και του JPL, χωρίς όμως να υπάρχει ακόμα συγκεκριμένο σχέδιο.
Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι η ανακάλυψη έγινε σε σχετικά νεαρά ιζήματα. Μέχρι τώρα, οι ερευνητές θεωρούσαν ότι τα σημάδια ζωής θα έπρεπε να αναζητηθούν στα αρχαιότερα πετρώματα του Άρη. Το γεγονός ότι τα ευρήματα προέρχονται από μια νεότερη γεωλογική περίοδο ανοίγει ένα νέο ενδεχόμενο: ότι ο Άρης ίσως ήταν κατοικήσιμος για μεγαλύτερο διάστημα ή και σε πιο πρόσφατο στάδιο της ιστορίας του, από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Παρόλο που η απόδειξη δεν είναι οριστική, η σημασία της ανακάλυψης είναι τεράστια. Για να δοθεί η οριστική απάντηση, η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει να φέρει τα δείγματα πίσω στη Γη. Μέχρι τότε, το Perseverance συνεχίζει να αναζητά, βήμα-βήμα, την ιστορία του Άρη και ίσως —την ιστορία της ζωής πέρα από τη Γη.
[via]
