Νέος νόμος στις ΗΠΑ προτείνει υποχρεωτική αναφορά απολύσεων που σχετίζονται με την AI

Η συζήτηση γύρω από τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην αγορά εργασίας φουντώνει ξανά στις ΗΠΑ, καθώς δύο γερουσιαστές —ο Mark Warner (Δημοκρατικός από τη Βιρτζίνια) και ο Josh Hawley (Ρεπουμπλικανός από το Μιζούρι)— παρουσίασαν από κοινού μια νέα νομοθετική πρόταση που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη διαφάνεια γύρω από τις απολύσεις που προκαλούνται από την αυτοματοποίηση. Το νομοσχέδιο, με τίτλο AI-Related Job Impacts Clarity Act, επιδιώκει να υποχρεώσει εταιρείες και ομοσπονδιακές υπηρεσίες να αναφέρουν κάθε απώλεια θέσης εργασίας που σχετίζεται με την AI.

Αν εγκριθεί, ο νόμος θα επιβάλλει στις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες, σε ορισμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και σε ομοσπονδιακούς οργανισμούς να υποβάλλουν τριμηνιαίες αναφορές στο Υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ. Οι αναφορές αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν όχι μόνο τις απολύσεις που αποδίδονται σε τεχνολογίες AI, αλλά και πληροφορίες για θέσεις που έμειναν κενές εξαιτίας της αυτοματοποίησης, νέες προσλήψεις που συνδέονται με την ανάπτυξη ή τη συντήρηση συστημάτων AI, καθώς και στοιχεία για την επανεκπαίδευση εργαζομένων που επηρεάζονται από την τεχνολογία.

Με αυτόν τον τρόπο, οι νομοθέτες επιχειρούν να ρίξουν φως σε ένα φαινόμενο που μέχρι σήμερα αντιμετωπίζεται αποσπασματικά και χωρίς αξιόπιστα δεδομένα. «Η τεχνητή νοημοσύνη ήδη αντικαθιστά Αμερικανούς εργαζόμενους», δήλωσε ο Hawley, προειδοποιώντας ότι «οι ειδικοί προβλέπουν πως η ανεργία που οφείλεται στην AI θα μπορούσε να φτάσει το 10–20% μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια».

Ο Warner, από την πλευρά του, τόνισε πως η νομοθεσία αυτή θα επιτρέψει στην κυβέρνηση και την κοινωνία να κατανοήσουν καλύτερα τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στον εργασιακό ιστό. «Αυτή η διακομματική πρωτοβουλία θα μας δώσει επιτέλους μια σαφή εικόνα για το πώς η AI επηρεάζει τους εργαζομένους. Με αυτές τις πληροφορίες μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα δημιουργεί ευκαιρίες και όχι να αφήνει ανθρώπους πίσω».

Η πρόταση δεν περιορίζεται μόνο στις μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις. Προβλέπει τη δυνατότητα ένταξης και μη εισηγμένων εταιρειών, ανάλογα με το μέγεθος του προσωπικού, τον κύκλο εργασιών, τον κλάδο δραστηριότητας ή τον περιφερειακό και εθνικό αντίκτυπο στην απασχόληση. Οι σχετικές λεπτομέρειες θα καθοριστούν μέσα σε διάστημα 180 ημερών από την ψήφιση του νόμου, ώστε να υπάρχει ευελιξία στην εφαρμογή του.

Μία από τις βασικές διατάξεις του AI-Related Job Impacts Clarity Act προβλέπει επίσης τη δημοσιοποίηση όλων των εκθέσεων στην ιστοσελίδα του Bureau of Labor Statistics μέσα σε 60 ημέρες από το τέλος κάθε τριμήνου. Με αυτόν τον τρόπο, τα δεδομένα θα είναι προσβάσιμα όχι μόνο στις αρχές, αλλά και στο κοινό, τους ερευνητές και τα μέσα ενημέρωσης. Η διαφάνεια αυτή θεωρείται κρίσιμη για τη χάραξη πολιτικών που θα προστατεύουν τους εργαζομένους, ειδικά σε μια περίοδο όπου η αυτοματοποίηση προχωρά με ρυθμούς που ξεπερνούν την προσαρμοστικότητα των περισσότερων βιομηχανιών.

Η πρόταση νόμου έρχεται σε μια χρονική στιγμή που οι ΗΠΑ βιώνουν σημαντικές μεταβολές στην αγορά εργασίας. Παρόλο που οι απολύσεις στον τεχνολογικό τομέα έχουν μειωθεί αισθητά το 2025 (112.732 απολύσεις, σε σύγκριση με τις 264.220 του 2023), οι συνολικές απολύσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο έχουν αυξηθεί, αγγίζοντας τις 182.528 περιπτώσεις. Η αύξηση αυτή αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην εισαγωγή αυτοματοποιημένων διαδικασιών και συστημάτων AI στις δημόσιες υπηρεσίες — μια ένδειξη ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν επηρεάζει μόνο τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και τον κρατικό μηχανισμό.

Πέρα από τη συλλογή δεδομένων, ο νόμος στοχεύει και στη δημιουργία πλαισίου ευθύνης για τις εταιρείες που επενδύουν στην αυτοματοποίηση. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να τεκμηριώνουν όχι μόνο το πώς η AI αντικαθιστά ανθρώπινες θέσεις, αλλά και το πώς συμβάλλει στην εκπαίδευση ή την επανένταξη των εργαζομένων τους σε νέους ρόλους. Πρόκειται για μια προσπάθεια να μετατοπιστεί η συζήτηση από τις «απολύσεις λόγω AI» στη «μετάβαση στην εποχή της AI» με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι η πρωτοβουλία αυτή αντικατοπτρίζει μια σπάνια διακομματική σύγκλιση στο Κογκρέσο, καθώς τόσο Δημοκρατικοί όσο και Ρεπουμπλικανοί αναγνωρίζουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει είτε εργαλείο προόδου είτε αιτία κοινωνικής αναταραχής, ανάλογα με το πώς θα ρυθμιστεί. Η ανάγκη για σαφή και δημόσια δεδομένα θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε μελλοντική πολιτική στήριξης εργαζομένων που επηρεάζονται από την τεχνολογική μετάβαση.

Αν τελικά το AI-Related Job Impacts Clarity Act ψηφιστεί, θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο μεγάλο βήμα προς μια θεσμική προσέγγιση της σχέσης μεταξύ τεχνητής νοημοσύνης και απασχόλησης. Σε έναν κόσμο όπου οι αλγόριθμοι αναλαμβάνουν ολοένα και περισσότερα καθήκοντα, οι κοινωνίες καλούνται να απαντήσουν σε ένα κρίσιμο ερώτημα: πώς εξισορροπείται η καινοτομία με τη δικαιοσύνη; Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η αμερικανική πολιτική σκηνή είναι έτοιμη να δώσει μια πειστική απάντηση.

[source]