Η κούρσα για την πυρηνική σύντηξη, μια από τις πιο φιλόδοξες επιστημονικές και τεχνολογικές προκλήσεις της εποχής μας, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Κυβερνήσεις, τεχνολογικοί κολοσσοί και ιδιωτικοί επενδυτές στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε μια πηγή ενέργειας που υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τον ενεργειακό χάρτη: την ίδια τη διαδικασία που τροφοδοτεί τον Ήλιο. Η προοπτική παραγωγής καθαρής, άφθονης και πρακτικά ανεξάντλητης ενέργειας χωρίς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και χωρίς τα επικίνδυνα απόβλητα της σχάσης έχει δημιουργήσει παγκόσμιο πυρετό επενδύσεων και καινοτομίας.
Σύμφωνα με την Clean Air Task Force (CATF), τα έργα πυρηνικής σύντηξης πολλαπλασιάζονται σε Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και Ασία. Ο στόχος είναι κοινός: η αναπαραγωγή στη Γη των αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα στον πυρήνα των άστρων, δηλαδή η σύντηξη ατομικών πυρήνων που απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Αν η τεχνολογία αυτή φτάσει σε εμπορική κλίμακα, θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση ενός νέου παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος.
Το ενδιαφέρον εκτοξεύτηκε το 2022, όταν το Lawrence Livermore National Laboratory στην Καλιφόρνια κατέγραψε για πρώτη φορά θετικό ενεργειακό ισοζύγιο από αντίδραση σύντηξης. Η ιστορική αυτή στιγμή έδειξε ότι, έστω και πειραματικά, η σύντηξη μπορεί να αποδώσει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει. Από τότε, δεκάδες ερευνητικά κέντρα και εταιρείες επιδιώκουν να επαναλάβουν και να βελτιώσουν το επίτευγμα, με απώτερο στόχο τη δημιουργία σταθμών παραγωγής που θα τροφοδοτούν απευθείας το ηλεκτρικό δίκτυο με καθαρή ενέργεια.
Ο χάρτης των projects που παρουσιάζει η CATF αποτυπώνει μια πρωτόγνωρη κινητικότητα. Δίπλα στα δημόσια ερευνητικά κέντρα εμφανίζονται δυναμικά startups και ιδιωτικές εταιρείες που δοκιμάζουν διαφορετικές τεχνολογικές προσεγγίσεις. Εντυπωσιακή είναι η είσοδος των μεγάλων παικτών της τεχνολογίας. Η Microsoft υπέγραψε συμφωνία με την Helion Energy για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από μελλοντικό αντιδραστήρα σύντηξης, ο οποίος έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία το 2028 στην πολιτεία Washington. Η Google από την άλλη επενδύει στην Commonwealth Fusion Systems, με έδρα τη Μασαχουσέτη, και έχει δεσμευτεί να αγοράσει 200 megawatts «carbon free» ενέργειας μόλις αυτή καταστεί διαθέσιμη.
Τα στοιχεία της Fusion Industry Association δείχνουν το μέγεθος της έκρηξης. Το 2025 δραστηριοποιούνται 53 εταιρείες στον τομέα, με ιδιωτική χρηματοδότηση που φτάνει τα 8,9 δισεκατομμύρια δολάρια και δημόσια κεφάλαια 795 εκατομμυρίων δολαρίων. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της αύξησης, το 2021 υπήρχαν μόλις 23 εταιρείες με συνολική χρηματοδότηση 1,9 δισεκατομμυρίων. Το άλμα αυτό αποδεικνύει ότι οι αγορές δείχνουν πραγματική εμπιστοσύνη στις δυνατότητες της τεχνολογίας.
Παρά τη ροή επενδύσεων και τις εντυπωσιακές εξαγγελίες, οι επιστήμονες παραμένουν συγκρατημένοι. Τα τεχνολογικά εμπόδια παραμένουν τεράστια και δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι θα χρειαστούν ακόμη δεκαετίες πριν η σύντηξη μπορέσει να αντικαταστήσει άλλες πηγές ενέργειας. Όπως επισημαίνει ο Patrick White, επικεφαλής της ομάδας «fusion energy and safety regulation», οι εταιρείες έχουν διαμορφώσει ένα πειστικό αφήγημα που προσελκύει κεφάλαια, αλλά η απόσταση που χωρίζει την επιστημονική πρόοδο από την πρακτική εφαρμογή είναι ακόμα μεγάλη.
Σε κάθε περίπτωση, η τάση είναι ξεκάθαρη: η πυρηνική σύντηξη δεν αποτελεί πλέον θεωρητική υπόθεση, αλλά ένα ενεργό στοίχημα στο οποίο συμμετέχει όλο και μεγαλύτερο τμήμα της διεθνούς επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας. Ο παγκόσμιος χάρτης των έργων δείχνει ότι η μάχη για την «ενέργεια των άστρων» μόλις ξεκινά και το αποτέλεσμά της μπορεί να καθορίσει την πορεία της ενεργειακής μετάβασης τις επόμενες δεκαετίες.
[via]
