Η παγκόσμια ενεργειακή ισορροπία αλλάζει ιστορικά. Για πρώτη φορά στα χρονικά, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρήγαγαν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από τον άνθρακα, σύμφωνα με νέα ανάλυση του ενεργειακού think tank Ember. Η στροφή αυτή, που καταγράφηκε στο πρώτο εξάμηνο του 2025, σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στην παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση, καθώς η ηλιακή και αιολική ενέργεια όχι μόνο καλύπτουν πλέον τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση, αλλά την υπερβαίνουν.
Η έκθεση του Ember αποκαλύπτει ότι η ηλιακή και η αιολική παραγωγή αυξήθηκαν με ρυθμό αρκετά ταχύ ώστε να αντισταθμίσουν την παγκόσμια άνοδο της ζήτησης ηλεκτρισμού και να μειώσουν παράλληλα την παραγωγή από ορυκτά καύσιμα. «Βλέπουμε τα πρώτα σημάδια ενός κρίσιμου σημείου καμπής», δήλωσε η Małgorzata Wiatros-Motyka, ανώτερη αναλύτρια ηλεκτρικής ενέργειας στο Ember. «Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια αναπτύσσονται πλέον με ρυθμούς που μπορούν να καλύψουν την αυξανόμενη ενεργειακή πείνα του πλανήτη. Αυτή είναι η αρχή μιας νέας εποχής, όπου η καθαρή ενέργεια συμβαδίζει με τη ζήτηση».
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρισμού αυξήθηκε κατά 2,6% το πρώτο μισό του 2025 – δηλαδή κατά 369 τεραβατώρες (TWh) σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η ηλιακή ενέργεια κάλυψε εντυπωσιακά το 83% αυτής της αύξησης, προσθέτοντας 306 TWh, σημειώνοντας άνοδο 31% σε ετήσια βάση. Μαζί με τη σταθερή ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, οι ανανεώσιμες πηγές όχι μόνο ανταποκρίθηκαν στη ζήτηση αλλά και άρχισαν να εκτοπίζουν τα ορυκτά καύσιμα.
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα μειώθηκε κατά 0,6% (31 TWh), από φυσικό αέριο κατά 0,2% (6 TWh), ενώ συνολικά η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα υποχώρησε κατά 0,3%. Ως αποτέλεσμα, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον παγκόσμιο τομέα ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκαν κατά 0,2%. Οι ανανεώσιμες πηγές παρήγαγαν συνολικά 5.072 TWh το πρώτο εξάμηνο του έτους, έναντι 4.709 TWh πέρυσι, ενώ η παραγωγή από άνθρακα περιορίστηκε στις 4.896 TWh. Πρόκειται για την πρώτη φορά που η καθαρή ενέργεια υπερέβη τον άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το Ember υπογραμμίζει ότι αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί μια τυχαία συγκυρία, αλλά ένα σαφές σημάδι μόνιμης αλλαγής. Η αυξανόμενη διείσδυση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας δείχνει πως οι ανανεώσιμες μπορούν όχι μόνο να καλύπτουν την πρόσθετη ζήτηση αλλά και να περιορίζουν τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Αν συνεχιστεί η τάση, εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια η παραγωγή καθαρής ενέργειας θα ξεπερνά σταθερά τη ζήτηση, οδηγώντας σε μακροπρόθεσμη πτώση των ρυπογόνων πηγών.
Ωστόσο, η πρόοδος δεν είναι ομοιόμορφη σε όλο τον πλανήτη. Στις τέσσερις μεγαλύτερες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας —Κίνα, Ινδία, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση— η εικόνα ποικίλλει. Η Κίνα παραμένει ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής της καθαρής ενέργειας, προσθέτοντας περισσότερη ηλιακή και αιολική ισχύ από όλο τον υπόλοιπο κόσμο μαζί. Εκεί, η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα μειώθηκε κατά 2% (58,7 TWh) στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Στην Ινδία, η αύξηση της καθαρής ενέργειας ξεπέρασε τη ζήτηση κατά τρεις φορές. Η ηλεκτρική κατανάλωση αυξήθηκε μόλις 1,3% (+12 TWh), πολύ χαμηλότερα από το 9% του προηγούμενου έτους, με αποτέλεσμα η παραγωγή από άνθρακα να μειωθεί κατά 3,1% (22 TWh) και από φυσικό αέριο κατά 34% (7,1 TWh).
Αντίθετα, στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα αυξήθηκε. Στις ΗΠΑ, η ζήτηση μεγάλωσε ταχύτερα απ’ ό,τι μπορούσαν να ανταποκριθούν οι ανανεώσιμες πηγές, ενώ στην ΕΕ, η μειωμένη απόδοση της αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας οδήγησε σε αυξημένη χρήση άνθρακα και φυσικού αερίου για την κάλυψη των αναγκών.
Η Ember θεωρεί ότι η πορεία είναι πλέον προδιαγεγραμμένη: τουλάχιστον το μισό του πλανήτη έχει περάσει την κορύφωση της παραγωγής από ορυκτά καύσιμα και κινείται προς μια νέα ενεργειακή εποχή. Για να παγιωθεί όμως αυτή η πρόοδος, απαιτείται ταχύτερη ανάπτυξη της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, καθώς και των τεχνολογιών αποθήκευσης.
«Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια δεν είναι πια περιθωριακές τεχνολογίες – είναι η κινητήρια δύναμη του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος», δήλωσε η Sonia Dunlop, διευθύνουσα σύμβουλος του Global Solar Council. «Το γεγονός ότι οι ανανεώσιμες ξεπέρασαν τον άνθρακα για πρώτη φορά αποτελεί ιστορική στροφή. Όμως, για να εδραιωθεί αυτή η νίκη, κυβερνήσεις και βιομηχανία πρέπει να ενισχύσουν τις επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια και στην αποθήκευση, ώστε η φθηνή και αξιόπιστη ηλεκτρική ισχύς να φτάσει παντού».
Η Wiatros-Motyka προσθέτει ότι «καθώς το κόστος των τεχνολογιών συνεχίζει να μειώνεται, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να αγκαλιάσουμε τα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη που προσφέρει η εξάπλωση της ηλιακής, αιολικής και αποθηκευτικής ενέργειας».
Η νέα αυτή πραγματικότητα δείχνει πως η εποχή του άνθρακα πλησιάζει στο τέλος της, ενώ η καθαρή ενέργεια περνά επιτέλους στο προσκήνιο, όχι απλώς ως εναλλακτική λύση, αλλά ως η νέα κανονικότητα του παγκόσμιου ενεργειακού χάρτη.
[via]
