Όταν ένα τεράστιο ατμοσφαιρικό μπαλόνι της NASA προσγειώθηκε πρόσφατα σε μια αγροτική περιοχή του Τέξας, τα τοπικά μέσα έσπευσαν να μιλήσουν για «πτώση» και «επείγον περιστατικό». Όμως, στην πραγματικότητα, δεν υπήρξε ούτε συντριβή ούτε πρόβλημα. Το μπαλόνι απλώς ολοκλήρωσε με επιτυχία την αποστολή του και μάλιστα σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.
Για να ξεκαθαρίσει τη σύγχυση, ο Christopher Mendillo, αστροφυσικός στο University of Massachusetts Lowell και επιστημονικός υπεύθυνος του πειράματος PICTURE-D, εξήγησε πως το μπαλόνι προσγειώθηκε ομαλά και ακριβώς εκεί που είχε προγραμματιστεί. Το PICTURE-D είναι μια από τις πιο προηγμένες δοκιμές που έχει πραγματοποιήσει η NASA στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να βελτιώσει τις τεχνικές άμεσης παρατήρησης εξωπλανητών, δηλαδή πλανητών που βρίσκονται εκτός του Ηλιακού μας Συστήματος.
Το γιγαντιαίο μπαλόνι εκτοξεύθηκε την 1η Οκτωβρίου 2025 από το Fort Sumner στο Νέο Μεξικό, στο πλαίσιο ενός προγράμματος πτήσεων υψηλής ατμόσφαιρας που διαχειρίζεται το Columbia Scientific Balloon Facility στο Palestine του Τέξας. Παρά το γεγονός ότι η εκτόξευση συνέπεσε με το κλείσιμο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ, η NASA έλαβε ειδική άδεια για να πραγματοποιήσει την αποστολή, κρίνοντας το έργο ως «επιστημονικά κρίσιμο».
Η πτήση διήρκεσε περίπου 20 ώρες. Το μπαλόνι, γεμάτο με ήλιο, ανέβηκε στα στρώματα της στρατόσφαιρας, σε ύψος άνω των 35 χιλιομέτρων, μεταφέροντας ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 60 εκατοστών. Όταν ολοκληρώθηκαν οι παρατηρήσεις, η κάθοδος σχεδιάστηκε με ακρίβεια έτσι ώστε το φορτίο να προσγειωθεί μακριά από κατοικημένες περιοχές, δρόμους ή ποτάμια. Η καθοδική φάση παρακολουθήθηκε σε πραγματικό χρόνο από ομάδα μηχανικών της NASA, εξασφαλίζοντας ότι η προσγείωση θα γίνει με ασφάλεια.
Το επιστημονικό φορτίο ανήκε στο PICTURE-D, το οποίο αποτελεί συντομογραφία του Planetary Imaging Coronagraph Testbed Using a Recoverable Experiment for Debris Disks. Ο στόχος του είναι η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την άμεση απεικόνιση εξωπλανητών, μια πρόκληση που βρίσκεται στην αιχμή της σύγχρονης αστροφυσικής. Η δυσκολία είναι προφανής: οι αστέρες γύρω από τους οποίους κινούνται οι πλανήτες είναι εκατομμύρια φορές πιο φωτεινοί από το αμυδρό φως που αυτοί αντανακλούν. Για να καταστεί δυνατή η παρατήρηση, το τηλεσκόπιο χρησιμοποιεί έναν κορωνογράφο, μια οπτική διάταξη που «μπλοκάρει» το έντονο φως του αστέρα, επιτρέποντας την ανίχνευση πολύ πιο αδύναμων αντικειμένων στη γειτονιά του.
Κατά τη διάρκεια της αποστολής, το PICTURE-D παρατήρησε τέσσερις αστέρες, ανάμεσά τους και το Gamma Cassiopeiae, ένα διπλό αστρικό σύστημα στον αστερισμό της Κασσιόπης. Οι εικόνες που ελήφθησαν ήταν εντυπωσιακές: η δευτερεύουσα αστρική συνιστώσα εμφανίστηκε καθαρά, αν και είναι περίπου 3.000 φορές λιγότερο φωτεινή από την κύρια. «Αν στη θέση του άστρου υπήρχε ένας πλανήτης, το φως του θα ήταν ένα εκατομμύριο φορές πιο αδύναμο», εξήγησε ο Mendillo, υπογραμμίζοντας πόσο δύσκολο είναι να επιτευχθεί τέτοιο επίπεδο ακρίβειας.
Το PICTURE-D δεν είναι η πρώτη απόπειρα της NASA σε αυτόν τον τομέα. Αποτελεί τη συνέχεια μιας σειράς πειραμάτων που ξεκίνησαν το 2005, με τις υποτροχιακές αποστολές PICTURE και PICTURE-B. Κάθε νέα επανάληψη βελτιώνει την τεχνολογία, φέρνοντάς μας ένα βήμα πιο κοντά σε ένα μελλοντικό διαστημικό παρατηρητήριο που θα μπορεί να απεικονίζει απευθείας πλανήτες σαν τη Γη.
Πολλά από τα εξαρτήματα που δοκιμάστηκαν στο PICTURE-D ενδέχεται να ενσωματωθούν στη μεγάλη αποστολή της NASA Habitable Worlds Observatory, που προγραμματίζεται για το 2040. Το παρατηρητήριο αυτό στοχεύει να τραβήξει τις πρώτες άμεσες εικόνες πιθανώς κατοικήσιμων πλανητών σε άλλα αστρικά συστήματα.
Μετά την προσγείωση κοντά στην πόλη Edmonson, το επιστημονικό φορτίο περισυνελέγη μέσα σε λίγες ώρες, χωρίς να υποστεί ζημιές. Η κάψουλα μεταφέρθηκε στο κέντρο της NASA στο Wallops της Βιρτζίνια, όπου θα αναλυθούν τα δεδομένα μόλις λήξει η αναστολή των κυβερνητικών δραστηριοτήτων.
[source]
