Η εποχή των γυαλιών που υπόσχονταν να μας προστατεύσουν από το «μπλε φως» των οθονών μοιάζει να τελειώνει. Τη θέση τους παίρνει μια νέα γενιά «έξυπνων» φακών που δεν φροντίζουν τα μάτια μας, αλλά την ιδιωτικότητά μας. Η Zenni, μια εταιρεία που ειδικεύεται στην πώληση γυαλιών online, παρουσίασε τους φακούς ID Guard, μια τεχνολογία σχεδιασμένη για να μπλοκάρει τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου.
Τα ID Guard φαίνονται αρχικά σαν οποιοδήποτε άλλο ζευγάρι γυαλιά, με μια ελαφριά ροζ απόχρωση στους φακούς. Πίσω όμως από αυτό το χρώμα κρύβεται ένα στρώμα που αντανακλά το υπέρυθρο φως, το ίδιο που χρησιμοποιούν τεχνολογίες όπως το FaceID της Apple για να «διαβάσουν» το πρόσωπο του χρήστη. Το αποτέλεσμα; Όταν κάποιος προσπαθήσει να ξεκλειδώσει το iPhone του φορώντας τα γυαλιά, η κάμερα «τυφλώνεται»: τα μάτια εμφανίζονται σκοτεινά και το σύστημα αποτυγχάνει να ταυτοποιήσει το άτομο.
Η ιδέα της Zenni δεν είναι απλώς ένα διαφημιστικό κόλπο. Αντανακλά έναν αυξανόμενο προβληματισμό γύρω από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και των βιομετρικών δεδομένων στην καθημερινότητά μας, από τα κινητά τηλέφωνα μέχρι τα αεροδρόμια και τις δημόσιες κάμερες. Καθώς όλο και περισσότερες εφαρμογές ζητούν να «δουν» το πρόσωπό μας, η ανάγκη για προστασία από την ακούσια ταυτοποίηση γίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ.
Όπως εξηγεί το 404media, τα ID Guard έχουν και τα όριά τους. Η αποτελεσματικότητά τους περιορίζεται σε συστήματα που χρησιμοποιούν υπέρυθρο φως, δηλαδή κυρίως σε συσκευές όπως smartphones ή tablets. Τα περισσότερα συστήματα αναγνώρισης προσώπου που συναντάμε στον δημόσιο χώρο, όπως οι κάμερες ασφαλείας σε αεροδρόμια ή αυτές που χρησιμοποιεί η αστυνομία, βασίζονται σε απλές οπτικές κάμερες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα γυαλιά δεν προσφέρουν ουσιαστική κάλυψη.
Με άλλα λόγια, τα ID Guard αποτελούν ένα πρώτο, ενδιαφέρον βήμα, αλλά όχι ακόμα τη λύση σε ένα πρόβλημα που μεγαλώνει ταχύτατα.
Η χρήση βιομετρικών στοιχείων για αναγνώριση δεν είναι κάτι καινούργιο. Από τα δακτυλικά αποτυπώματα μέχρι τη σάρωση ίριδας, έχουμε συνηθίσει να «ξεκλειδώνουμε» τη ζωή μας με χαρακτηριστικά του σώματός μας. Το πρόσωπο όμως είναι κάτι διαφορετικό: είναι δημόσιο, προσβάσιμο και πλέον εύκολα αναλύσιμο με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης.
Υπηρεσίες όπως το PimEyes ή το Lenso.ai επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να ανεβάσει μια φωτογραφία και να βρει άλλες εικόνες του ίδιου ατόμου στο διαδίκτυο μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Το αποτέλεσμα είναι μια νέα μορφή έκθεσης — όπου το πρόσωπό μας μπορεί να γίνει το κλειδί για τον εντοπισμό της διαδικτυακής μας ταυτότητας χωρίς τη συγκατάθεσή μας.
Η ίδια τεχνολογία που μας επιτρέπει να ξεκλειδώνουμε το κινητό μας με ένα βλέμμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για να μας εκθέσει. Το λεγόμενο «doxing», η δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων ή εικόνων ενός ατόμου χωρίς άδεια, έχει εξελιχθεί σε σύγχρονη απειλή. Στιγμιότυπα από κάμερες σε συναυλίες ή γήπεδα γίνονται συχνά αντικείμενο «αναγνώρισης» στο διαδίκτυο, με αποτέλεσμα οι πρωταγωνιστές τους να ταυτοποιούνται και να στοχοποιούνται.
Αρκεί να θυμηθεί κανείς περιστατικά όπως εκείνο με την «kiss-cam» σε συναυλία των Coldplay, που αποκάλυψε απιστία, ή το περιστατικό στο US Open όπου κάποιος αναγνωρίστηκε διαδικτυακά επειδή έκλεψε ένα καπέλο παιδιού. Η τεχνολογία δεν ξεχωρίζει προθέσεις και όσο πιο ισχυρή γίνεται, τόσο πιο λεπτή γίνεται η γραμμή ανάμεσα στην ασφάλεια και την παραβίαση της ιδιωτικότητας.
Η μαζική βιντεοεπιτήρηση είναι πλέον πραγματικότητα σε πολλές χώρες. Η Κίνα συχνά αναφέρεται ως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, όμως δεν είναι η μόνη. Στο Λονδίνο λειτουργούν σχεδόν ένα εκατομμύριο κάμερες ασφαλείας, καθιστώντας την πόλη μία από τις πιο «παρακολουθούμενες» στον κόσμο. Στις ΗΠΑ, η αστυνομία χρησιμοποιεί συστήματα αναγνώρισης προσώπου για τη σύλληψη υπόπτων, μερικές φορές, όμως, οδηγώντας και σε λάθη ταυτοποίησης.
Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε το 2024 τη χρήση αναγνώρισης προσώπου από τις αρχές, ανοίγοντας έναν νέο κύκλο ανησυχιών για τα όρια ανάμεσα στην ασφάλεια και τα προσωπικά δικαιώματα.
[source]
