Το Manhattan Project της Κίνας: Σπάει το εμπάργκο των μικροτσίπ με πρωτότυπο μηχάνημα EUV

Στα έγκατα ενός εργαστηρίου υψίστης ασφαλείας στη Σενζέν, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και τα βλέμματα των δυτικών αναλυτών, η Κίνα φαίνεται πως πέτυχε αυτό που η Ουάσινγκτον προσπαθούσε διακαώς να αποτρέψει.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του πρακτορείου Reuters, Κινέζοι επιστήμονες ολοκλήρωσαν την κατασκευή ενός λειτουργικού πρωτοτύπου μηχανήματος λιθογραφίας ακραίας υπεριώδους ακτινοβολίας (EUV). Πρόκειται για την τεχνολογία-κλειδί που απαιτείται για την παραγωγή των πιο προηγμένων ημιαγωγών στον κόσμο, εκείνων που τροφοδοτούν την τεχνητή νοημοσύνη και τα σύγχρονα οπλικά συστήματα.

Η εξέλιξη αυτή δεν είναι απλώς άλλη μια τεχνολογική ανακοίνωση. Πηγές που γνωρίζουν εκ των έσω το εγχείρημα, το παρομοιάζουν με το «Manhattan Project» — την ιστορική προσπάθεια των ΗΠΑ για την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας. Η αναλογία αυτή καταδεικνύει τόσο την κλίμακα της κινητοποίησης πόρων όσο και τη στρατηγική σημασία που αποδίδει το Πεκίνο στην απεξάρτηση από τη δυτική τεχνολογία.

Το τέλος του μονοπωλίου;

Μέχρι σήμερα, η ολλανδική εταιρεία ASML κατείχε το απόλυτο μονοπώλιο στην κατασκευή μηχανημάτων EUV. Αυτά τα τεχνολογικά θαύματα, που κοστίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, χρησιμοποιούν ακτίνες φωτός μήκους κύματος μόλις 13,5 νανομέτρων για να χαράξουν κυκλώματα λεπτότερα από μια ανθρώπινη τρίχα πάνω σε πυρίτιο. Οι ΗΠΑ, αναγνωρίζοντας τη στρατηγική σημασία τους, είχαν επιβάλει αυστηρές κυρώσεις, απαγορεύοντας την πώληση τέτοιων συστημάτων στην Κίνα σε μια προσπάθεια να «στραγγαλίσουν» την κινεζική βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας.

Ωστόσο, το κινεζικό πρωτότυπο, το οποίο φέρεται να ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2025, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή την ηγεμονία. Αν και περιγράφεται ως λιγότερο εκλεπτυσμένο από τα αντίστοιχα ολλανδικά —καταλαμβάνοντας σχεδόν ολόκληρο τον όροφο ενός εργοστασίου σε αντίθεση με το μέγεθος λεωφορείου των μηχανών της ASML— το σύστημα είναι λειτουργικό. Έχει καταφέρει να παράγει το απαραίτητο υπεριώδες φως, το πρώτο και κρισιμότερο βήμα για τη διαδικασία της λιθογραφίας.

Αντίστροφη μηχανική και ιδιαίτερες λύσεις

Η επιτυχία αυτή δεν ήρθε από παρθενογένεση. Το ρεπορτάζ αναφέρει πως πίσω από το project βρίσκεται μια ομάδα που περιλαμβάνει πρώην μηχανικούς της ASML, οι οποίοι εργάστηκαν πάνω στην αντίστροφη μηχανική της υπάρχουσας τεχνολογίας. Για να ξεπεράσουν τους περιορισμούς στην προμήθεια εξαρτημάτων, οι Κινέζοι μηχανικοί αναγκάστηκαν να γίνουν εφευρετικοί, συνδυάζοντας εξαρτήματα από παλαιότερα μηχανήματα της ASML με κομμάτια που βρέθηκαν στη δευτερογενή αγορά.

Το αποτέλεσμα είναι ένα υβριδικό σύστημα, ίσως όχι έτοιμο για μαζική παραγωγή αύριο, αλλά ικανό να αποδείξει ότι το εμπάργκο μπορεί να παρακαμφθεί. Η Huawei, ο τεχνολογικός κολοσσός που βρίσκεται στο επίκεντρο του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, φέρεται να συντονίζει χιλιάδες μηχανικούς σε διάφορα ινστιτούτα και εταιρείες, όπως η SMEE (Shanghai Micro Electronics Equipment), υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας.

Ο δρόμος προς το 2030

Παρά τον ενθουσιασμό στο Πεκίνο, ο δρόμος παραμένει ανηφορικός. Το γεγονός ότι το μηχάνημα παράγει φως EUV δεν σημαίνει ότι μπορεί ακόμη να τυπώσει λειτουργικά τσιπ με την ακρίβεια και την απόδοση που απαιτεί η αγορά. Οι εσωτερικές εκτιμήσεις τοποθετούν την παραγωγή λειτουργικών μικροτσίπ μέσω αυτού του πρωτοτύπου γύρω στο 2030, αν και ο επίσημος κρατικός στόχος παραμένει το 2028.

Ακόμη κι έτσι, το χρονοδιάγραμμα αυτό είναι πολύ πιο σύντομο από τη δεκαετία που προέβλεπαν οι δυτικοί αναλυτές. Αν η Κίνα καταφέρει να τελειοποιήσει τη διαδικασία, θα έχει επιτύχει τεχνολογική κυριαρχία, καθιστώντας τις δυτικές κυρώσεις παρωχημένες.

Γεωπολιτική σημασία

Η ύπαρξη αυτού του πρωτοτύπου αλλάζει τα δεδομένα στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα. Οι ημιαγωγοί δεν είναι απλώς εξαρτήματα για κινητά τηλέφωνα· είναι η καρδιά των σύγχρονων στρατιωτικών συστημάτων και της οικονομικής ισχύος. Η ικανότητα της Κίνας να παράγει αυτόνομα τσιπ τελευταίας γενιάς θα μείωνε δραματικά την εξάρτησή της από τη Δύση και την Ταϊβάν, ανατρέποντας τις ισορροπίες.