Το Instagram γιόρτασε τα 15α του γενέθλια, έχοντας διανύσει μια διαδρομή που άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μοιράζονται εικόνες, στιγμές και –τελικά– κομμάτια της ζωής τους. Όλα άρχισαν στις 6 Οκτωβρίου 2010 ως μια απλή εφαρμογή αφιερωμένη στη μαγεία του τετράγωνου, vintage κάδρου των Polaroid και εξελίχθηκε σε μια από τις πιο ισχυρές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο.
Μόλις δύο χρόνια μετά τη δημιουργία του, το 2012, το Instagram εξαγοράστηκε από το Facebook – σήμερα Meta – για περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Μια επένδυση που τότε φάνταζε υπερβολική, αλλά αποδείχθηκε στρατηγικής σημασίας για τη μελλοντική κυριαρχία της Meta στο χώρο των κοινωνικών δικτύων. Το Instagram έγινε το οπτικό συμπλήρωμα του Facebook: λιγότερα λόγια, περισσότερη εικόνα, περισσότερη αισθητική, περισσότερη ταύτιση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η πλατφόρμα μετατράπηκε από μια κοινότητα φωτογραφίας σε έναν εμπορικό και πολιτισμικό κόμβο. Influencers, brands, καλλιτέχνες και επιχειρήσεις άρχισαν να το χρησιμοποιούν για να χτίσουν κοινό, να διαμορφώσουν τάσεις και να προωθήσουν προϊόντα. Νέες λειτουργίες, όπως τα Stories και τα Reels, άλλαξαν τον τρόπο που οι χρήστες αλληλεπιδρούν, αντλώντας έμπνευση – ή απαντώντας – στον ανταγωνισμό από Snapchat και TikTok.
Η εισαγωγή των Stories το 2016 θεωρήθηκε η πρώτη μεγάλη στρατηγική κίνηση του Instagram απέναντι στο Snapchat, προσφέροντας τη δυνατότητα δημοσίευσης προσωρινών περιεχομένων που εξαφανίζονται μετά από 24 ώρες. Αργότερα, με τα Reels, το Instagram έκανε το δικό του «αντίπαλο δέος» στα σύντομα, δυναμικά βίντεο του TikTok, επιχειρώντας να κρατήσει τη νεότερη γενιά χρηστών μέσα στο οικοσύστημα της Meta.
Σήμερα, το Instagram μετρά περίπου 3 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες κάθε μήνα – ένα νούμερο που το τοποθετεί ανάμεσα στα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως, με διπλάσιο κοινό από τον κινεζικό ανταγωνιστή του, το TikTok. Ωστόσο, όπως λέει και το ρητό, «με τη μεγάλη δύναμη έρχεται και μεγάλη ευθύνη» – και αυτή η ευθύνη βαραίνει ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την ψυχική υγεία των νεαρών χρηστών.
Το 2021, η πρώην υπάλληλος της Meta, Frances Haugen, έφερε στο φως αποκαλύψεις που συγκλόνισαν τον κόσμο των social media. Σε συνέντευξή της στη Wall Street Journal, αποκάλυψε πως η εταιρεία γνώριζε ότι το Instagram μπορεί να επηρεάζει αρνητικά την αυτοεικόνα και την ψυχολογία των εφήβων, αλλά επέλεξε να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη και στην αύξηση της αλληλεπίδρασης. Οι αποκαλύψεις αυτές οδήγησαν σε έρευνες, ακροάσεις στη Γερουσία των ΗΠΑ και άνοιξαν έναν παγκόσμιο διάλογο για τις επιπτώσεις της υπερσυνδεσιμότητας.
Στην Ευρώπη, το Instagram βρίσκεται επίσης υπό στενή παρακολούθηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ζητήματα που αφορούν την προστασία των προσωπικών δεδομένων και τη χρήση τους για διαφημιστικούς ή τεχνητά νοητικούς σκοπούς. Οι πιο πρόσφατες αντιδράσεις επικεντρώνονται στην υποψία ότι η πλατφόρμα χρησιμοποιεί δεδομένα χρηστών για την εκπαίδευση των συστημάτων AI της Meta, καθώς και στην υπόθεση ότι το Instagram «ακούει» τις συνομιλίες των χρηστών για να προτείνει πιο στοχευμένες διαφημίσεις.
Ο επικεφαλής του Instagram, Adam Mosseri, αναγκάστηκε να παρέμβει προσωπικά πριν λίγες ημέρες, δημοσιεύοντας βίντεο στο οποίο διαψεύδει κατηγορηματικά αυτές τις θεωρίες. «Δεν ακούμε τις συνομιλίες των χρηστών», δήλωσε, επιχειρώντας να βάλει τέλος στις φήμες που εξαπλώθηκαν ταχύτατα στα κοινωνικά δίκτυα.
Παρά τις κατά καιρούς διαμάχες, το Instagram παραμένει ένα από τα πιο ισχυρά μέσα έκφρασης και επικοινωνίας της εποχής μας. Από πλατφόρμα καλλιτεχνικής φωτογραφίας, έχει εξελιχθεί σε έναν πολύπλευρο μηχανισμό δημοσιότητας, εμπορίου και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Μέσα από τις εικόνες του καθρεφτίζεται η κουλτούρα, οι ανησυχίες και οι φιλοδοξίες μιας ολόκληρης γενιάς.
Καθώς μπαίνει στην 16η του χρονιά, το Instagram έχει κάθε λόγο να γιορτάζει την παγκόσμια του επιτυχία – αλλά και κάθε λόγο να κοιτάζει προσεκτικά το μέλλον. Γιατί αν τα πρώτα χρόνια καθορίστηκαν από την ανάπτυξη και την καινοτομία, τα επόμενα θα εξαρτηθούν από το πόσο σοβαρά θα αντιμετωπίσει τις ευθύνες του απέναντι στους χρήστες, την κοινωνία και τον ίδιο τον ψηφιακό πολιτισμό.
[via]
