Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να ετοιμάζεται για μια από τις πιο αμφιλεγόμενες αποφάσεις της τελευταίας δεκαετίας, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να πιέζει για την υιοθέτηση υποχρεωτικού σκαναρίσματος ιδιωτικών συνομιλιών στο διαδίκτυο. Το μέτρο, που επισήμως παρουσιάζεται ως προσπάθεια καταπολέμησης της διαδικτυακής διακίνησης υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών (CSAM), έχει ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις ψηφιακών δικαιωμάτων, ειδικούς στην κυβερνοασφάλεια και πολιτικούς.
Σύμφωνα με εμπιστευτικό έγγραφο που διέρρευσε και δημοσίευσε η Netzpolitik, η συζήτηση φούντωσε μετά από συνάντηση στις 11 Ιουλίου, όπου το Κοινοβούλιο φέρεται να απείλησε ότι θα μπλοκάρει την παράταση του ισχύοντος προσωρινού κανονισμού. Ο κανονισμός αυτός επιτρέπει σήμερα σε παρόχους μηνυμάτων να σκανάρουν εθελοντικά τις συνομιλίες των χρηστών τους, εφόσον το επιθυμούν. Η παράταση φαίνεται πως θα εξαρτηθεί από την αποδοχή υποχρεωτικού σκαναρίσματος, κάτι που ο πρώην ευρωβουλευτής του Γερμανικού Κόμματος Πειρατών, Patrick Breyer, χαρακτήρισε «πολιτικό εκβιασμό».
Η Δανία, η οποία ανέλαβε την προεδρία της ΕΕ, επανέφερε το επίμαχο νομοσχέδιο την πρώτη κιόλας μέρα της θητείας της. Αν οι διαπραγματεύσεις κινηθούν γρήγορα, το σχέδιο μπορεί να υιοθετηθεί ήδη από τις 14 Οκτωβρίου 2025, επιβάλλοντας νέες υποχρεώσεις σε όλες τις υπηρεσίες μηνυμάτων στην Ευρώπη να σκανάρουν τις συνομιλίες των χρηστών τους.
Διαβάστε επίσης
Το σχέδιο Chat Control, που πρωτοπαρουσιάστηκε τον Μάιο του 2022, υποσχόταν να περιορίσει τη διάδοση του CSAM σκανάροντας όλες τις μορφές επικοινωνίας, ακόμη και κρυπτογραφημένες. Ωστόσο, από την πρώτη στιγμή προκάλεσε έντονη αντίδραση. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι η εφαρμογή του θα υπονομεύσει την κρυπτογράφηση, ένα κρίσιμο εργαλείο ασφάλειας που χρησιμοποιούν υπηρεσίες όπως το WhatsApp, το Signal και το Proton Mail, προκειμένου να προστατεύουν την ιδιωτικότητα των χρηστών και να αποτρέπουν την πρόσβαση μη εξουσιοδοτημένων τρίτων.
Η αρχική εκδοχή προέβλεπε μαζικό και χωρίς διάκριση σκανάρισμα όλων των ιδιωτικών μηνυμάτων, κάτι που προκάλεσε την παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο απαγόρευσε κάθε νομική απόπειρα αποδυνάμωσης της κρυπτογράφησης ασφαλών επικοινωνιών στην Ευρώπη.
Ακολούθησαν προσπάθειες για πιο ισορροπημένες λύσεις. Τον Ιούνιο του 2024, το Βέλγιο πρότεινε κείμενο που θα περιόριζε το σκανάρισμα σε φωτογραφίες, βίντεο και συνδέσμους, με τη συγκατάθεση του χρήστη. Τον Φεβρουάριο του 2025, η Πολωνία πρότεινε να καταστεί το σκανάρισμα σε κρυπτογραφημένες συνομιλίες εθελοντικό και να θεωρείται «προληπτικό» μέτρο.
Ωστόσο, η νέα δανική εκδοχή φαίνεται πιο επιθετική από ποτέ. Ο Breyer προειδοποιεί ότι περιλαμβάνει «υποχρεωτικό μαζικό σκανάρισμα των ιδιωτικών επικοινωνιών» και επιχειρεί να σπάσει την ασφαλή κρυπτογράφηση μέσω client-side scanning , δηλαδή ελέγχου των μηνυμάτων απευθείας στη συσκευή του χρήστη πριν ακόμη σταλούν. Αξιοσημείωτο είναι ότι κυβερνητικοί και στρατιωτικοί λογαριασμοί θα εξαιρούνται από την εφαρμογή του μέτρου.
Το έγγραφο που διέρρευσε επιβεβαιώνει επίσης ότι η νομική υπηρεσία του Συμβουλίου της ΕΕ εξακολουθεί να θεωρεί το σχέδιο ασύμβατο με τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων, καθώς «τα βασικά προβλήματα πρόσβασης στην επικοινωνία δυνητικά όλων των χρηστών παραμένουν αμετάβλητα».
Παρά τις αντιδράσεις του 2024, αρκετά κράτη που τότε είχαν εκφραστεί αρνητικά, σήμερα φαίνεται να αλλάζουν στάση. Υπέρ του δανικού σχεδίου τάσσονται η Ιταλία, η Ισπανία και η Ουγγαρία, ενώ η Γαλλία δήλωσε ότι «θα μπορούσε ουσιαστικά να το στηρίξει». Από την άλλη, το Βέλγιο, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Σλοβενία, το Λουξεμβούργο και η Ρουμανία παραμένουν αναποφάσιστα ή περιμένουν αξιολόγηση από τα εθνικά τους κοινοβούλια.
Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών καλούνται να ολοκληρώσουν τις αξιολογήσεις τους έως τις 12 Σεπτεμβρίου, όταν θα πραγματοποιηθεί η επόμενη συνεδρίαση. Η οριστική συζήτηση και πιθανή ψήφιση του νομοσχεδίου έχει προγραμματιστεί για τις 14 Οκτωβρίου.
Διαβάστε επίσης
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η επιδίωξη για νόμιμη πρόσβαση στα κρυπτογραφημένα δεδομένα των πολιτών αποτελεί πλέον υψηλή προτεραιότητα για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ήδη, στα τέλη Ιουνίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πρώτο βήμα της στρατηγικής ProtectEU, με στόχο να εξοπλίσει τις αστυνομικές και δικαστικές αρχές με τα μέσα να αποκρυπτογραφούν ιδιωτικά δεδομένα μέχρι το 2030.
Η συζήτηση αναμένεται να ενταθεί τους επόμενους μήνες, καθώς οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ισορροπήσουν ανάμεσα στην προστασία των παιδιών και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, με το δίλημμα να φαντάζει πιο περίπλοκο από ποτέ.
[via]
