Επαναστατική ανακάλυψη στο γραφένιο: Ρεύματα κβαντικού spin χωρίς τη χρήση μαγνητών

Επιστήμονες του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Delft στην Ολλανδία κατάφεραν ένα επιστημονικό ορόσημο που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ανέφικτο. Παρατήρησαν για πρώτη φορά κβαντικά ρεύματα spin στο γραφένιο, χωρίς τη χρήση εξωτερικών μαγνητικών πεδίων, ένα επίτευγμα που μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τη νέα εποχή των spintronics, της τεχνολογίας που υπόσχεται γρηγορότερες και ενεργειακά αποδοτικότερες συσκευές από την παραδοσιακή ηλεκτρονική.

Η ερευνήτρια Talieh Ghiasi κατέδειξε την εμφάνιση του φαινομένου Quantum Spin Hall (QSH) στο γραφένιο, χωρίς την ανάγκη εξωτερικών μαγνητών. Το φαινόμενο QSH επιτρέπει στα ηλεκτρόνια να κινούνται ανεμπόδιστα κατά μήκος των άκρων του γραφενίου, με τις ιδιοπεριστροφές τους (spin) να είναι ευθυγραμμισμένες προς μία κατεύθυνση. Όπως εξηγεί η Ghiasi, το spin είναι μια ιδιότητα των ηλεκτρονίων παρόμοια με μικροσκοπικούς μαγνήτες, που δείχνουν προς τα πάνω ή κάτω. Αυτή η ιδιότητα μπορεί να αξιοποιηθεί για τη μεταφορά και επεξεργασία πληροφορίας σε κυκλώματα spintronics, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για μελλοντικές τεχνολογίες όπως η κβαντική πληροφορική και οι προηγμένες συσκευές μνήμης.

Μέχρι σήμερα, η δημιουργία κβαντικής μεταφοράς φορτίου στο γραφένιο απαιτούσε ισχυρά μαγνητικά πεδία, κάτι που καθιστούσε την ενσωμάτωσή της σε μικροκυκλώματα εξαιρετικά δύσκολη. Η μεγάλη πρόκληση ήταν να μπορέσει κανείς να παρατηρήσει κβαντικά ρεύματα spin στο γραφένιο χωρίς τη χρήση εξωτερικών πεδίων. Σύμφωνα με την Ghiasi, η νέα προσέγγιση όχι μόνο επιλύει αυτό το πρόβλημα, αλλά καθιστά και πιο ρεαλιστική την ενσωμάτωση τέτοιων συσκευών σε chip.

Το κλειδί για την ανακάλυψη ήταν η επικάλυψη του γραφενίου με ένα μαγνητικό υλικό, το CrPS₄. Η συγκεκριμένη στρώση επέδρασε σημαντικά στις ηλεκτρονικές ιδιότητες του γραφενίου, επιτρέποντας την εμφάνιση του φαινομένου QSH χωρίς εξωτερική παρέμβαση. Η Ghiasi εξηγεί πως η παρουσία του CrPS₄ επηρεάζει τη συμπεριφορά των ηλεκτρονίων, κάνοντάς την εξαρτημένη από την κατεύθυνση του spin τους – με άλλα λόγια, η ροή του ηλεκτρικού ρεύματος επηρεάζεται από τη φορά της ιδιοπεριστροφής των ηλεκτρονίων.

Αξιοσημείωτο είναι ότι τα ρεύματα spin που παρατηρήθηκαν σε αυτή τη διάταξη παρουσιάζουν τοπολογική προστασία. Αυτό σημαίνει πως η πληροφορία που μεταφέρεται μέσω των spin διατηρείται ακέραια ακόμη και σε μακρινές αποστάσεις, της τάξης δεκάδων μικρομέτρων, χωρίς να χάνεται στον κύκλωμα. Η Ghiasi υπογραμμίζει τη σημασία αυτής της σταθερότητας, καθώς επιτρέπει την αξιόπιστη λειτουργία των συσκευών ακόμη και υπό ατελείς ή ασταθείς συνθήκες.

Η ανακάλυψη αυτή φέρνει το όραμα για υπερλεπτά, γραφενικά κυκλώματα spintronics πιο κοντά στην πραγματικότητα. Τα σταθερά και αποδοτικά ρεύματα spin στο γραφένιο μπορούν να αποτελέσουν το θεμέλιο για την αποτελεσματική μεταφορά κβαντικής πληροφορίας, μέσω των spins των ηλεκτρονίων. Οι μελλοντικές spintronic συσκευές βασισμένες στο γραφένιο ενδέχεται να λειτουργούν ως κρίσιμοι σύνδεσμοι μεταξύ των qubits σε κβαντικά κυκλώματα, ενισχύοντας τις δυνατότητες των κβαντικών υπολογιστών.

[via]