Καθώς η εποχή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) πλησιάζει στο τέλος της, αναφορές θέλουν τη Ρωσία να σχεδιάζει την επόμενη μέρα της δικής της παρουσίας σε τροχιά. Τα σχέδια για τον νέο Ρωσικό Τροχιακό Σταθμό (ROS) αποκαλύπτουν μια στρατηγική στροφή που προκαλεί ανησυχία στη Δύση: την ενσωμάτωση μιας μονάδας «ειδικού σκοπού» που παραπέμπει ευθέως σε στρατιωτικές εφαρμογές και οπλικά συστήματα.
Η Roscosmos, η ρωσική διαστημική υπηρεσία, φαίνεται πως έχει λάβει το πράσινο φως για την κατασκευή του ROS, ενός σταθμού που θα διαφοροποιείται ριζικά από τον ISS. Δεν πρόκειται μόνο για ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας ή τεχνολογικής ανεξαρτησίας. Οι πληροφορίες που έρχονται στο φως, βασισμένες σε πρόσφατες ανακοινώσεις και τεχνικά σχέδια, υποδεικνύουν ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να εκτοξεύσει αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πρώτο «φρούριο» σε τροχιά εδώ και δεκαετίες.
Η επιστροφή του «Almaz»
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο του νέου σχεδιασμού είναι η συμπερίληψη μιας μονάδας που φέρει, ειρωνικά ίσως, το όνομα «Zaria» (Αυγή) — μια ονομασία που χρησιμοποιήθηκε και για την πρώτη μονάδα του ISS. Ωστόσο, η νέα «Zaria» του ROS δεν θα έχει καμία σχέση με τη διεθνή συνεργασία. Αντιθέτως, περιγράφεται ως μια μονάδα που θα φιλοξενεί συστήματα παρατήρησης και ενδεχομένως αμυντικά μέσα.
Οι αναλυτές του χώρου βλέπουν πίσω από αυτές τις περιγραφές την αναβίωση του σοβιετικού προγράμματος «Almaz». Για όσους δεν γνωρίζουν την «σκοτεινή» ιστορία του Διαστήματος, το Almaz ήταν μια σειρά μυστικών στρατιωτικών σταθμών της δεκαετίας του '70. Μάλιστα, ο σταθμός Salyut 3 (που ήταν στην πραγματικότητα μεταμφιεσμένο Almaz) ήταν εξοπλισμένος με ένα πυροβόλο αεροσκαφών R-23M των 23 χιλιοστών, το οποίο δοκιμάστηκε επιτυχώς στο Διάστημα λίγο πριν την καταστροφή του σταθμού.
Στρατηγική θέση: Μάτια στον Βορρά
Η επιλογή της τροχιάς του ROS δεν είναι τυχαία και ενισχύει το σενάριο της στρατιωτικής χρήσης. Σε αντίθεση με τον ISS, ο οποίος κινείται σε μια τροχιά που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του κατοικημένου πληθυσμού της Γης αλλά δεν προσφέρει καλή ορατότητα στις πολικές περιοχές, ο ROS θα τοποθετηθεί σε πολική τροχιά.
Αυτό προσφέρει στη Μόσχα δύο κρίσιμα πλεονεκτήματα:
- Πλήρη εποπτεία της Ρωσικής επικράτειας και της Αρκτικής: Καθώς οι πάγοι λιώνουν και ανοίγουν νέοι εμπορικοί δρόμοι και πεδία ενεργειακής εκμετάλλευσης στον Βορρά, η Ρωσία θέλει να έχει το «πάνω χέρι».
- Συχνές διελεύσεις πάνω από «εχθρικά» εδάφη: Η πολική τροχιά επιτρέπει στους ρωσικούς αισθητήρες να σαρώνουν τακτικά περιοχές των ΗΠΑ και των χωρών του ΝΑΤΟ, μετατρέποντας τον σταθμό σε έναν γιγαντιαίο, επανδρωμένο κατασκοπευτικό δορυφόρο.
Τεχνολογία αιχμής ή ρωσική ρουλέτα;
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η ρωσική διαστημική βιομηχανία, η οποία έχει πληγεί από κυρώσεις, διαφθορά και υποχρηματοδότηση τα τελευταία χρόνια, μπορεί να φέρει εις πέρας ένα τόσο φιλόδοξο έργο. Η κατασκευή ενός νέου σταθμού από το μηδέν απαιτεί τεράστιους πόρους.
Ωστόσο, η στροφή προς τη στρατιωτική χρησιμότητα ίσως είναι το «κλειδί» για την εξασφάλιση κονδυλίων από το Κρεμλίνο. Σε μια περίοδο που η ρωσική οικονομία είναι προσανατολισμένη στον πόλεμο, ένα «επιστημονικό» έργο μπορεί να μην έχει τύχη, αλλά ένα «στρατηγικό αμυντικό μέσο» στο Διάστημα αποτελεί προτεραιότητα.
Επιπλέον, η τεχνολογική προσέγγιση της Ρωσίας είναι παραδοσιακά βασισμένη στο μέταλλο, λιγότερο εξαρτημένη από τα ευαίσθητα μικροτσιπ που της λείπουν λόγω του εμπάργκο. Το ROS αναμένεται να είναι στιβαρό, αρθρωτό και σχεδιασμένο για μακροχρόνια αντοχή, ακολουθώντας τη φιλοσοφία του «Mir» αλλά με σύγχρονες στρατιωτικές προδιαγραφές.
Οι γεωπολιτικές συνέπειες
Η κίνηση αυτή αναπόφευκτα θα προκαλέσει αντίδραση από την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της. Η Συνθήκη για το Εξωτερικό Διάστημα (Outer Space Treaty) του 1967 απαγορεύει την τοποθέτηση πυρηνικών όπλων σε τροχιά, αλλά είναι ασαφής όσον αφορά τα συμβατικά όπλα ή τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου.
Αν η Ρωσία προχωρήσει στην εγκατάσταση αντι-δορυφορικών συστημάτων (ASAT) ή εξοπλισμού παρεμβολών πάνω στο ROS, θα αλλάξει δραματικά την ισορροπία δυνάμεων. Ένας οπλισμένος σταθμός δεν είναι απλώς μια πλατφόρμα παρατήρησης, αλλά μια δήλωση ισχύος που μπορεί να απειλήσει τις εμπορικές και στρατιωτικές επικοινωνίες της Δύσης.
Όλη αυτή η κινδυνολογία, βέβαια, προέρχεται από αναλυτές σε Δυτικές χώρες, και όχι από τις επίσημες ανακοινώσεις της Roscosmos. Το τι πραγματικά ισχύει είναι αρκετά δύσκολο να το γνωρίζουμε δεδομένων των σχέσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, αλλά και της περιορισμένης πληροφόρησης που έρχεται από την τελευταία. Μπορούμε, πάντως να το παραδεχτούμε: το αφήγημα της «κακιάς Ρωσίας» εξακολουθεί να πουλάει...
