Η εποχή της γρίπης πλησιάζει και, όπως φαίνεται, οι παραδοσιακές μέθοδοι διάγνωσης μπορεί σύντομα να αποκτήσουν έναν αναπάντεχο ανταγωνιστή. Επιστήμονες από την American Chemical Society παρουσίασαν μια καινοτόμο τεχνολογία που υπόσχεται να κάνει τον έλεγχο για τον ιό απλούστερο από ποτέ: με μια τσίχλα ή μια καραμέλα που, αν ανιχνεύσει τον ιό, απελευθερώνει μια χαρακτηριστική γεύση θυμαριού.
Σήμερα, οι περισσότερες διαγνωστικές εξετάσεις για τη γρίπη βασίζονται σε ρινικά επιχρίσματα και εξελιγμένες εργαστηριακές αναλύσεις, όπως οι PCR. Παρότι αποτελούν τον πιο αξιόπιστο τρόπο εντοπισμού της λοίμωξης, απαιτούν χρόνο, εξειδικευμένο εξοπλισμό και έχουν σημαντικό κόστος. Στο σπίτι, τα λεγόμενα rapid tests –όπως αυτά που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως κατά την πανδημία COVID-19– είναι πιο εύχρηστα και οικονομικά, ωστόσο έχουν ένα σοβαρό μειονέκτημα: δεν ανιχνεύουν την παρουσία του ιού πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα.
Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, αφού τα άτομα με γρίπη μπορούν να μεταδώσουν τον ιό ακόμη και πριν αρρωστήσουν εμφανώς. Έτσι, ο έλεγχος σε προ-συμπτωματικό στάδιο θα μπορούσε να περιορίσει δραστικά τη διασπορά, ιδιαίτερα σε χώρους υψηλού κινδύνου, όπως σχολεία, νοσοκομεία ή οίκοι ευγηρίας.
Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Lorenz Meinel προτείνει μια διαφορετική προσέγγιση: αντί για πολύπλοκες μηχανές και χημικά αντιδραστήρια, αξιοποιεί το πιο διαθέσιμο «εργαλείο» που έχουν όλοι οι άνθρωποι – τη γλώσσα.
Οι επιστήμονες σχεδίασαν έναν μοριακό αισθητήρα που αναγνωρίζει το ένζυμο νευραμινιδάση, το οποίο χρησιμοποιεί ο ιός της γρίπης για να μολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα. Στη συνθετική αυτή ουσία πρόσδεσαν μόρια θυμόλης, της χαρακτηριστικής αρωματικής ένωσης που συναντάται στο θυμάρι. Όταν ο ιός «κόβει» τους δεσμούς του αισθητήρα, απελευθερώνεται θυμόλη, η οποία γίνεται άμεσα αντιληπτή ως δυνατή γεύση θυμαριού.
Με απλά λόγια, εάν ένας άνθρωπος μολυσμένος με γρίπη μασήσει μια τσίχλα που περιέχει τον αισθητήρα, τα σωματίδια του ιού στο στόμα θα ενεργοποιήσουν τη διαδικασία και θα εμφανιστεί η χαρακτηριστική γεύση.
Ενθαρρυντικά πρώτα αποτελέσματα
Οι ερευνητές δοκίμασαν τον αισθητήρα σε εργαστηριακές συνθήκες με δείγματα σάλιου από ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με γρίπη. Μέσα σε μόλις 30 λεπτά, το σύστημα απελευθέρωσε θυμόλη, επιβεβαιώνοντας την παρουσία του ιού. Επιπλέον, πειράματα σε ανθρώπινα και ζωικά κύτταρα έδειξαν ότι η ουσία δεν επηρεάζει τη φυσιολογική τους λειτουργία, κάτι που αποτελεί σημαντικό βήμα για την ασφάλεια της μεθόδου.
Η ομάδα σκοπεύει να προχωρήσει σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Στόχος είναι να διαπιστωθεί αν η γεύση θυμαριού γίνεται εξίσου αντιληπτή τόσο σε άτομα που έχουν μόλις εκτεθεί στον ιό όσο και σε εκείνους που ήδη εμφανίζουν συμπτώματα.
Από το εργαστήριο στο φαρμακείο
Η προοπτική ενσωμάτωσης μιας τέτοιας τεχνολογίας σε τσίχλες ή παστίλιες είναι ιδιαίτερα ελκυστική. Σύμφωνα με τον Meinel, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα απλό, φθηνό και εύκολα διαθέσιμο εργαλείο ελέγχου. Η χρήση του θα ήταν παρόμοια με μια καθημερινή συνήθεια: αντί για ρινικό επίχρισμα, απλώς μασάς μια τσίχλα και αν νιώσεις έντονη γεύση θυμαριού, γνωρίζεις ότι πιθανότατα έχεις εκτεθεί στον ιό της γρίπης.
Ένα τέτοιο τεστ δεν θα αντικαταστήσει άμεσα τις κλασικές μεθόδους διάγνωσης, αλλά θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «πρώτη γραμμή» άμυνας. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο σε μέρη με αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης, βοηθώντας τους ανθρώπους να απομονωθούν νωρίτερα και να αποτρέψουν την εξάπλωση της λοίμωξης.
Οι προκλήσεις μπροστά
Παρά την αισιοδοξία, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η μέθοδος βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο. Η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι η γεύση θυμαριού δεν θα προκαλείται λανθασμένα από άλλους παράγοντες και ότι η αξιοπιστία του τεστ θα είναι αρκετά υψηλή ώστε να χρησιμοποιηθεί σε μαζική κλίμακα. Επίσης, θα χρειαστεί έγκριση από ρυθμιστικούς φορείς προτού κυκλοφορήσει στο εμπόριο.
Ωστόσο, το γεγονός ότι η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς πολύπλοκα μηχανήματα ή ακριβά αντιδραστήρια καθιστά τη μέθοδο πολλά υποσχόμενη, ειδικά για χώρες με περιορισμένη πρόσβαση σε προηγμένες ιατρικές υποδομές.
Μια «έξυπνη» καθημερινή λύση
Η ιδέα να ανιχνεύεις έναν επικίνδυνο ιό μέσω μιας τόσο απλής πράξης όσο το μάσημα τσίχλας δείχνει πόσο δημιουργικά μπορεί να εφαρμοστεί η επιστήμη στην καθημερινή ζωή. Εάν τα επόμενα στάδια της έρευνας επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της μεθόδου, το μέλλον της διάγνωσης της γρίπης μπορεί να κρύβεται κυριολεκτικά στη γεύση μας.
[via]
