Στο εσωτερικό της Alphabet, της μητρικής εταιρείας της Google, ένα ερευνητικό εργαστήριο εργάζεται με στόχο που μοιάζει βγαλμένος από σελίδες επιστημονικής φαντασίας: να «επιλύσει όλες τις ασθένειες». Ο λόγος για την Isomorphic Labs, η οποία βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν από την έναρξη των πρώτων κλινικών δοκιμών φαρμάκων που έχουν σχεδιαστεί εξ ολοκλήρου από τεχνητή νοημοσύνη, με αρχική εστίαση στον καρκίνο.
Σε συνέντευξή του στο περιοδικό Fortune, ο Colin Murdoch, πρόεδρος της Isomorphic Labs και διευθυντικό στέλεχος της Google DeepMind, επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία βρίσκεται στα πρόθυρα αυτού του κομβικού βήματος. Για όσους έχουν δει από κοντά τη μάχη ενός αγαπημένου τους ανθρώπου με μια σοβαρή ασθένεια, η προοπτική αυτή γεννά προσδοκίες. Παράλληλα, όμως, φέρνει στην επιφάνεια τον αυξανόμενο προβληματισμό της κοινωνίας: μπορούμε πραγματικά να εμπιστευτούμε έναν αλγόριθμο με την ίδια μας τη ζωή;
Η Isomorphic Labs προέκυψε από την επιτυχία του AlphaFold, του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης της DeepMind που κατόρθωσε να προβλέψει με εντυπωσιακή ακρίβεια τις τρισδιάστατες δομές πρωτεϊνών — ένα επίτευγμα που θεωρείται ιστορικό στον χώρο της βιοϊατρικής. Στον παραδοσιακό τρόπο ανάπτυξης φαρμάκων, η διαδικασία είναι μακροχρόνια, κοστοβόρα και γεμάτη αποτυχίες: απαιτούνται συνήθως 10 έως 15 χρόνια και επενδύσεις που ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο δολάρια για την έγκριση ενός μόνο φαρμάκου.
Η προσέγγιση της Isomorphic Labs διαφοροποιείται ριζικά. Μέσω του AlphaFold 3, η εταιρεία επιταχύνει τη διαδικασία, προβλέποντας με ακρίβεια τις πρωτεϊνικές δομές και σχεδιάζοντας ψηφιακά μόρια που μπορούν να στοχεύσουν με ακρίβεια συγκεκριμένες παθήσεις — όλα αυτά πριν ακόμη τοποθετηθεί ένα δείγμα σε εργαστηριακό δοκιμαστικό σωλήνα.
Ήδη, η εταιρεία έχει συνάψει συμφωνίες δισεκατομμυρίων με φαρμακευτικούς κολοσσούς όπως οι Novartis και Eli Lilly, ενώ πρόσφατα εξασφάλισε νέα χρηματοδότηση ύψους 600 εκατομμυρίων δολαρίων για να προωθήσει τα δικά της φαρμακευτικά σκευάσματα σε φάση κλινικών δοκιμών. Ο Sir Demis Hassabis, CEO της εταιρείας και βραβευμένος με το Νόμπελ Χημείας το 2024 για την ανάπτυξη του AlphaFold 2, είχε δηλώσει τον Μάρτιο ότι αυτή η χρηματοδότηση θα επιταχύνει ακόμη περισσότερο τη δημιουργία μιας επόμενης γενιάς πλατφόρμας AI για το σχεδιασμό φαρμάκων, με απώτερο στόχο «την επίλυση όλων των ασθενειών μέσω της τεχνητής νοημοσύνης».
Ωστόσο, όταν η τεχνολογία επιχειρεί να αντικαταστήσει την παραδοσιακή φαρμακευτική έρευνα, γεννώνται κρίσιμα ερωτήματα. Το κυριότερο αφορά το «μαύρο κουτί» της AI: γνωρίζουμε τι απαντά, αλλά όχι απαραίτητα πώς έφτασε στην απάντηση. Αυτό εντείνει την αβεβαιότητα σχετικά με την αξιοπιστία, τη διαφάνεια και την ασφάλεια των προτεινόμενων λύσεων.
Σε ένα περιβάλλον όπου η Big Tech ήδη κατέχει τεράστια εξουσία, είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς: θα ανήκει η επόμενη θεραπεία για τον καρκίνο σε έναν τεχνολογικό γίγαντα όπως η Alphabet, όπως ανήκουν οι μηχανές αναζήτησης και τα δεδομένα μας; Θα είναι οι θεραπείες αυτές οικονομικά προσιτές ή θα προστατεύονται από υπερβολικά πατενταρίσματα και υψηλές τιμές, προσβάσιμες μόνο στους λίγους; Και τι θα συμβεί αν κάποιο από αυτά τα φάρμακα προκαλέσει παρενέργειες; Ποιος φέρει την ευθύνη — ο δημιουργός του κώδικα, η εταιρεία ή το ίδιο το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης;
Η δυναμική της τεχνητής νοημοσύνης στην ιατρική είναι αδιαμφισβήτητη. Μπορεί να ανοίξει δρόμους για πιο γρήγορες, ακριβείς και εξατομικευμένες θεραπείες. Όμως, αν δεν τεθεί υπό αυστηρό έλεγχο και διαφάνεια, υπάρχει ο κίνδυνος να αναπαράγει τις αρνητικές όψεις της τεχνολογικής βιομηχανίας: αδιαφάνεια, συγκέντρωση εξουσίας και κέρδος πάνω από την πρόσβαση.
Η Isomorphic Labs βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο κατώφλι ενός ιστορικού ορόσημου. Εάν το εγχείρημά της στεφθεί με επιτυχία, μπορεί να οδηγήσει σε θεραπείες που θα σώσουν αμέτρητες ζωές. Για να συμβεί αυτό, όμως, θα πρέπει πρώτα να κερδίσει την εμπιστοσύνη μιας κοινωνίας που βλέπει την τεχνητή νοημοσύνη με αυξανόμενο σκεπτικισμό. Γιατί η επόμενη θεραπεία ίσως προέρχεται όχι από το ανθρώπινο μυαλό, αλλά από έναν κώδικα — και αυτό αλλάζει τα πάντα.
[via]
