Ένα νέο και εντυπωσιακό κεφάλαιο στην πλανητική άμυνα της Ευρώπης ξεκίνησε, καθώς το τηλεσκόπιο Flyeye του ESA άνοιξε για πρώτη φορά το «μάτι» του στο Σύμπαν. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο εργαλείο για την παρακολούθηση αντικειμένων κοντά στη Γη, όπως αστεροειδείς και κομήτες, και αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών κινδύνων.
Η σχεδίαση του Flyeye αντλεί έμπνευση από τη σύνθετη όραση των εντόμων, με αποτέλεσμα να μπορεί να καταγράφει μια τεράστια περιοχή του ουρανού (πάνω από 200 φορές το μέγεθος της Πανσελήνου) σε μία μόνο λήψη. Αυτό του επιτρέπει να λειτουργεί αυτόνομα κάθε βράδυ, σαρώνοντας τον ουρανό χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, με στόχο τον εντοπισμό νέων αστεροειδών που ενδέχεται να αποτελούν απειλή για τη Γη.
Κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής φάσης, το τηλεσκόπιο κατέγραψε εικόνες από αρκετά γνωστά ουράνια σώματα, μεταξύ των οποίων οι αστεροειδείς (139289) 2001 KR1, (35107) 1991 VH, καθώς και ο πρόσφατα εντοπισμένος 2025 KQ, μόλις δύο ημέρες μετά την αρχική ανακάλυψή του. Αυτές οι παρατηρήσεις αποδεικνύουν τη δυνατότητα του Flyeye να πραγματοποιεί ταχύτατες παρακολουθήσεις νέων αντικειμένων κοντά στη Γη.
Σύμφωνα με τον Ernesto Doelling, υπεύθυνο του έργου Flyeye στον ESA, το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου με έως και τέσσερα τέτοια τηλεσκόπια, τα οποία θα τοποθετηθούν σε διαφορετικά σημεία τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο ημισφαίριο. Αυτό θα εξασφαλίσει ταχύτερη και πληρέστερη κάλυψη του ουρανού, περιορίζοντας την εξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Ο Richard Moissl, επικεφαλής του Γραφείου Πλανητικής Άμυνας του ESA, επισημαίνει τη σημασία του έγκαιρου εντοπισμού: «Όσο πιο νωρίς εντοπίσουμε έναν ενδεχομένως επικίνδυνο αστεροειδή, τόσο περισσότερο χρόνο έχουμε για να αξιολογήσουμε την κατάσταση και, αν χρειαστεί, να αντιδράσουμε». Το Flyeye εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, με τις ανακαλύψεις του να κοινοποιούνται στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα πλανητικής άμυνας.
Τα ευρήματα που καταγράφει το τηλεσκόπιο θα αξιολογούνται αρχικά από το Near-Earth Object Coordination Centre (NEOCC) του ESA, και στη συνέχεια θα αποστέλλονται στο Minor Planet Center – τον παγκόσμιο κόμβο καταγραφής αστρονομικών παρατηρήσεων. Εκεί, ειδικοί επιστήμονες θα πραγματοποιούν περαιτέρω παρατηρήσεις για την εκτίμηση της πορείας και της επικινδυνότητας κάθε νέου αντικειμένου.
Το Flyeye διαθέτει πρωτοποριακή οπτική αρχιτεκτονική: διαθέτει πρωτεύον κάτοπτρο διαμέτρου ενός μέτρου, το οποίο συγκεντρώνει το φως και το διαχωρίζει σε 16 διαφορετικά κανάλια. Κάθε κανάλι είναι εξοπλισμένο με κάμερα υψηλής ευαισθησίας, ικανή να ανιχνεύει πολύ αχνά ουράνια σώματα, προσφέροντας έτσι λεπτομερείς εικόνες μιας ευρείας περιοχής του ουρανού.
Η παρατηρησιακή λειτουργία του Flyeye προσαρμόζεται δυναμικά, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η φωτεινότητα της Σελήνης ή η δραστηριότητα άλλων τηλεσκοπίων, όπως το ATLAS, το Zwicky Transient Facility και το επερχόμενο Vera Rubin Telescope.
Οι πρώτες εικόνες του Flyeye – ανάμεσά τους και μια εντυπωσιακή αποτύπωση του γαλαξία της Ανδρομέδας – αποκτήθηκαν πάνω από τους λόφους της Matera στην Ιταλία, επιβεβαιώνοντας την επιχειρησιακή του ετοιμότητα. Πολύ σύντομα, το τηλεσκόπιο θα μεταφερθεί από το Κέντρο Διαστημικής Γεωδαισίας της Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας (ASI) στο Monte Mufara της Σικελίας, όπου θα ενταχθεί στο παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης ουράνιων απειλών, ενισχύοντας την άμυνα του πλανήτη μας από το Διάστημα.
[via]
