Το νερό που γεμίζει τους ωκεανούς της Γης μπορεί να είναι πιο παλιό από τον ίδιο τον Ήλιο. Αυτή η εντυπωσιακή υπόθεση ενισχύεται από νέα αστρονομικά δεδομένα, τα οποία φέρνουν στο φως μια ανίχνευση που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ: το νερό φαίνεται να επιβιώνει αλώβητο μέσα από την ταραχώδη διαδικασία γέννησης των άστρων.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τη Margot Leemker από το University of Milan, χρησιμοποίησε το γιγαντιαίο τηλεσκόπιο Atacama Large Millimeter Array (ALMA) στη Χιλή για να μελετήσει ένα νεαρό πλανητικό σύστημα, γνωστό ως V883 Orionis. Το σύστημα αυτό, που απέχει περίπου 1.300 έτη φωτός από τη Γη, περιέχει έναν δίσκο από σκόνη και αέρια που με την πάροδο του χρόνου θα σχηματίσουν πλανήτες.
Το ALMA κατάφερε να εντοπίσει κάτι εξαιρετικά σπάνιο: μια μορφή «βαρέος νερού» στην οποία τα δύο άτομα υδρογόνου αντικαθίστανται από δευτέριο, μια βαρύτερη ισοτοπική μορφή του στοιχείου. Το εύρημα αυτό είναι το πρώτο άμεσο αποδεικτικό στοιχείο ότι το νερό μπορεί να παραμένει αναλλοίωτο κατά τη μετάβασή του από τα ψυχρά διαστρικά νέφη στα νεαρά άστρα και τους πλανήτες που γεννιούνται γύρω τους.
Η ανίχνευση ήταν αποκαλυπτική: η αναλογία του βαρέος νερού προς το κοινό νερό στο V883 Orionis είναι σχεδόν ίδια με εκείνη που έχει εντοπιστεί σε κομήτες του δικού μας Ηλιακού Συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι το νερό δεν δημιουργήθηκε εκ νέου στο δίσκο του άστρου αλλά προϋπήρχε, «κληρονομημένο» από πολύ παλαιότερα διαστρικά υλικά. Με άλλα λόγια, τα μόρια πάγου που σχηματίστηκαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια σε ένα αρχέγονο νέφος σκόνης φαίνεται πως εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα, ταξιδεύοντας αδιάκοπα μέσα στο χρόνο και το Διάστημα.
Η Leemker περιγράφει την ανακάλυψη ως «αδιάσειστη απόδειξη» ότι το νερό στο δίσκο του V883 Orionis είναι αρχαιότερο από το ίδιο το άστρο.
Πρόκειται για μια μεγάλη πρόοδο στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το νερό ταξιδεύει από τα πρώτα στάδια σχηματισμού των άστρων και των πλανητών έως τα πλανητικά συστήματα όπως το δικό μας.
Αν αυτή η ερμηνεία είναι σωστή, τότε το νερό που σήμερα καλύπτει τη Γη ίσως προέρχεται από αρχαίους πάγους που σχηματίστηκαν πριν καν ανάψει το φως του Ήλιου. Οι πάγοι αυτοί πιθανόν να ενσωματώθηκαν στους κομήτες και στους αστεροειδείς του πρωτογενούς Ηλιακού Συστήματος και, μέσω συγκρούσεων, να μετέφεραν το νερό στον πλανήτη μας.
Η ιδέα αυτή έρχεται να συμπληρώσει τη μακροχρόνια επιστημονική συζήτηση για την προέλευση του νερού στη Γη. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι το νερό δημιουργήθηκε από αέρια που εκλύθηκαν από το εσωτερικό της νεαρής Γης και σχημάτισαν την πρώτη ατμόσφαιρα, η οποία επέτρεψε την πτώση βροχών. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το μεγαλύτερο μέρος προήλθε από κομήτες ή παγωμένους βράχους που έπεσαν στον πλανήτη ή, πιθανότατα, από έναν συνδυασμό των δύο διαδικασιών.
Ο John Tobin, ερευνητής του National Science Foundation και συν-συγγραφέας της μελέτης, εξηγεί ότι μέχρι σήμερα δεν ήταν σαφές αν το νερό που βλέπουμε στους κομήτες και στους πλανήτες είναι «φρέσκο», δηλαδή σχηματισμένο στους δίσκους γύρω από νεαρά άστρα, ή αν πρόκειται για αρχαίο διαστρικό νερό.
Η παρατήρησή μας στο V883 Orionis δείχνει καθαρά ότι τουλάχιστον ένα μέρος του είναι τόσο παλιό όσο και το Σύμπαν που το δημιούργησε.
Αν το νερό μπορεί να αντέξει σε κάθε στάδιο σχηματισμού άστρων και πλανητών, τότε τα συστατικά της ζωής δεν χρειάζεται να δημιουργούνται εκ νέου κάθε φορά. Μπορούν να επιβιώνουν, να ταξιδεύουν και να μεταφέρονται από σύστημα σε σύστημα. Αυτό σημαίνει πως το νερό (και ενδεχομένως η ζωή) μπορεί να συνδέει διαφορετικούς κόσμους σε μια αδιάσπαστη χημική αλυσίδα.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Astronomy, προσφέρει ένα νέο πλαίσιο για την κατανόηση του πώς οι θεμελιώδεις χημικές ουσίες της ζωής σχηματίζονται, μεταμορφώνονται και επιβιώνουν μέσα στο χάος της κοσμικής δημιουργίας. Ενώ στο V883 Orionis άλλα μόρια φαίνονται αλλοιωμένα από τη θερμότητα και την ακτινοβολία, το νερό παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο. Αυτή η σταθερότητα ίσως εξηγεί γιατί το νερό είναι τόσο αποτελεσματικός φορέας ζωής, διότι μπορεί να προστατεύει και να μεταφέρει οργανικές ενώσεις ακόμη και σε συνθήκες που θα κατέστρεφαν οτιδήποτε άλλο.
[source]
