Ερευνητική ομάδα στο Τόκιο, με επικεφαλής τον καθηγητή Eiichi Nakamura από το Πανεπιστήμιο της πόλης, ανακοίνωσε μια εντυπωσιακή ανακάλυψη: η χρήση μιας δεσμής ηλεκτρονίων μπορεί να μετατρέψει μια οργανική ένωση σε διαμάντι. Η μελέτη αυτή ανατρέπει δεκαετίες επιστημονικών πεποιθήσεων, σύμφωνα με τις οποίες οι ηλεκτρονικές δέσμες καταστρέφουν ανεπανόρθωτα τα οργανικά μόρια. Αντιθέτως, η ιαπωνική ομάδα απέδειξε ότι η δέσμη ηλεκτρονίων μπορεί να προκαλέσει απόλυτα ελεγχόμενες και τακτοποιημένες χημικές αντιδράσεις.
Η διαδικασία ξεκινά από το μόριο αδαμαντάνη, ένα κλωβοειδές μόριο από άτομα άνθρακα διατεταγμένα όπως στην τετραεδρική δομή του διαμαντιού, αλλά καλυμμένα με άτομα υδρογόνου. Το βασικό εμπόδιο για τη μετατροπή είναι η παρουσία αυτών των υδρογόνων: πρέπει να αφαιρεθούν ώστε τα άτομα άνθρακα να συνδεθούν μεταξύ τους και να σχηματίσουν τον κρυσταλλικό πλέγμα του διαμαντιού. Μέσα σε ένα διαπεραστικό ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, οι ερευνητές «πλήττουν» τα κρυσταλλικά μόρια αδαμαντάνης με ηλεκτρονικές δέσμες και παρατηρούν άμεσα τη διαδικασία της μετατροπής.
Αντί της διάσπασης που πολλοί επιστήμονες θεωρούσαν αναπόφευκτη, η ακτινοβόληση προκάλεσε την απομάκρυνση των ατόμων υδρογόνου και τη σταδιακή δημιουργία δεσμών άνθρακα-άνθρακα, με ταυτόχρονη απελευθέρωση υδρογόνου σε μορφή αερίου. Το αποτέλεσμα ήταν η ανάπτυξη νανοδομαντιών διαμέτρου περίπου 10 νανομέτρων, άψογα οργανωμένων και χωρίς ελαττώματα.
Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η μετατροπή πραγματοποιήθηκε χωρίς να απαιτούνται οι εξαιρετικά υψηλές πιέσεις δεκάδων gigapascal ή οι θερμοκρασίες χιλιάδων βαθμών που χαρακτηρίζουν τόσο τις φυσικές διεργασίες στα έγκατα της γης όσο και τις τεχνητές μεθόδους, όπως η απόθεση χημικής ατμοποίησης (chemical vapor deposition).
Μια ακόμη σημαντική καινοτομία της μελέτης είναι ότι, για πρώτη φορά, το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο δεν λειτουργεί ως καταστροφικό εργαλείο, αλλά ως κινητήρας ελεγχόμενης χημικής αντίδρασης. Αυτή η προσέγγιση ανοίγει νέες προοπτικές όχι μόνο για τη σύνθεση νανοϋλικών, αλλά και για την ίδια την επιστήμη της ηλεκτρονικής μικροσκοπίας. Ο καθηγητής Nakamura εξήγησε ότι η έρευνά του από το 2004 επικεντρώνεται ακριβώς στην απόδειξη ότι, με το κατάλληλο μόριο, μια δέσμη ηλεκτρονίων μπορεί να κατευθύνει συγκεκριμένες χημικές μετατροπές αντί να τις περιορίζει.
Τα νανοδομάντια διαθέτουν μοναδικές ιδιότητες που τα καθιστούν ιδιαίτερα πολύτιμα σε αναδυόμενους τομείς, όπως οι κβαντικές τεχνολογίες. Εκεί μπορούν να φιλοξενήσουν τα λεγόμενα «χρωματικά κέντρα», ελαττώματα που χρησιμοποιούνται ως qubits ή ως εξαιρετικά ευαίσθητοι αισθητήρες. Η ανακάλυψη ανοίγει επίσης προοπτικές σε άλλους επιστημονικούς τομείς, όπως η επιφανειακή μηχανική, η ηλεκτρονική λιθογραφία και ακόμη και η αστροχημεία. Η δημιουργία διαμαντιών σε μετεωρίτες, για παράδειγμα, μπορεί να μην οφείλεται μόνο σε υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες, αλλά και σε ακτινοβόληση από κοσμικά σωματίδια.
Η ανακάλυψη των νανοδομαντιών μέσω δεσμών ηλεκτρονίων ενδέχεται να αλλάξει τη βιομηχανία των υλικών, προσφέροντας νέες λύσεις για τεχνολογίες αιχμής και επιστημονικές εφαρμογές που μέχρι σήμερα θεωρούνταν αδύνατες. Ο Nakamura και η ομάδα του επιβεβαιώνουν ότι η χρήση στοχευμένων ηλεκτρονικών δεσμών μπορεί να μεταμορφώσει τη χημεία σε επίπεδο νανοκλίμακας, ανοίγοντας δρόμους για νέες εφαρμογές που συνδυάζουν ακρίβεια, ταχύτητα και ελεγχόμενη δημιουργία υλικών υψηλής ποιότητας.
Με την εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας, τα νανοδομάντια δεν θα αποτελούν μόνο αντικείμενα επιστημονικού ενδιαφέροντος, αλλά και κρίσιμο εργαλείο σε κβαντικούς υπολογιστές, προηγμένα αισθητήρια και υλικά επόμενης γενιάς.
[via]
