Η εορταστική περίοδος έχει ξεκινήσει και μαζί της έρχεται ο γνώριμος καταιγισμός διαφημίσεων στα social media: το νέο iPhone, το Nintendo Switch 2, ειδικά συλλεκτικά K-Pop αντικείμενα και ό,τι άλλο βρίσκεται ψηλά στις wishlists. Όμως, στην περίπτωση του Facebook, υπάρχει πλέον ένας σοβαρός κίνδυνος πίσω από αυτές τις δελεαστικές προσφορές. Πολλά από αυτά τα «καταστήματα» δεν υπάρχουν καν. Είναι προϊόντα συνθετικής νοημοσύνης, δημιουργημένα από απατεώνες που χρησιμοποιούν τις διαφημίσεις της Meta για να παγιδέψουν τους χρήστες.
Το μοτίβο είναι απλό, αποτελεσματικό και δυστυχώς ολοένα συχνότερο. Οι επιτήδειοι δημιουργούν εξαιρετικά πειστικές φωτογραφίες προϊόντων μέσω AI, παρουσιάζοντας τα αντικείμενα ως αυθεντικά και συχνά σε τιμές που φαίνονται υπερβολικά καλές για να τις αγνοήσει κανείς. Μέσω πληρωμένων διαφημίσεων στο Facebook, οι χρήστες οδηγούνται στα ψεύτικα e-shops, όπου ολοκληρώνουν την αγορά πιστεύοντας ότι πέτυχαν μεγάλη ευκαιρία. Μόνο που στη συνέχεια είτε λαμβάνουν φτηνές απομιμήσεις είτε… τίποτα απολύτως.
Μια πρόσφατη έρευνα του BBC ανέδειξε πόσο εκτεταμένο είναι το φαινόμενο. Πολλοί καταναλωτές έπεσαν θύματα καταστημάτων που φαίνονταν να ανήκουν σε μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως τα υποτιθέμενα C’est La Vie και Mabel & Daisy. Οι εικόνες των προϊόντων ήταν ολοκληρωτικά παραγόμενες από AI και τα καταστήματα δεν υπήρχαν ποτέ. Πίσω τους βρισκόταν μια αποθήκη στην Κίνα που έστελνε φτηνές απομιμήσεις σε όσους ήταν αρκετά άτυχοι να προχωρήσουν σε αγορά.
Μετά τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης, το BBC δέχτηκε επικοινωνία από περισσότερα από 60 άτομα που εξαπατήθηκαν μέσω αυτών των διαφημίσεων. Η Meta, από την πλευρά της, δήλωσε ότι αφαίρεσε τα συγκεκριμένα καταστήματα από την πλατφόρμα. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: τι ακριβώς εμποδίζει τους απατεώνες από το να επανέλθουν την επόμενη ημέρα με νέο όνομα, νέες εικόνες και μία ακόμα σειρά στοχευμένων διαφημίσεων;
Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Εδώ και χρόνια, το Facebook αποτελεί εύφορο έδαφος για scam ads, με τους απατεώνες να εκμεταλλεύονται τα εργαλεία στόχευσης και τη μαζική απήχηση της πλατφόρμας. Σύμφωνα με ανάλυση που αναδημοσιεύτηκε ευρέως, η Meta αποκομίζει περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο από διαφημίσεις που συνδέονται με απάτες. Το γεγονός αυτό δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για το αν η εταιρεία έχει πραγματικό κίνητρο να περιορίσει ένα πρόβλημα που της αποφέρει τόσο μεγάλα έσοδα.
Διαβάστε επίσης
Η εμφάνιση της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης έχει κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Εκεί που παλαιότερα οι απατεώνες έπρεπε να κατασκευάσουν μια πειστική φωτογραφία ή να κλέψουν υλικό από υπαρκτές ιστοσελίδες, τώρα μπορούν μέσα σε δευτερόλεπτα να δημιουργήσουν εικόνες προϊόντων που φαίνονται πιο «καλογυαλισμένες» από τις αυθεντικές. Με AI μπορούν να παράγουν διαφημιστικά βίντεο, να χτίσουν ψεύτικα brand identities και να κλωνοποιήσουν την αισθητική υπαρκτών καταστημάτων, χωρίς πραγματικό κόστος και χωρίς εντοπισμό. Η τεχνολογία, αντί να λειτουργεί ως εργαλείο προόδου, μετατρέπεται σε όπλο στα χέρια των κυβερνοεγκληματιών.
Το Facebook, παρά τις ανακοινώσεις της Meta ότι ενισχύει τους μηχανισμούς ελέγχου, φαίνεται συστηματικά ανίκανο –ή απρόθυμο– να ελέγξει την κατάσταση σε κλίμακα. Οι διαφημίσεις ελέγχονται συχνά αυτόματα, με αλγορίθμους που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν αν ένα προϊόν είναι πραγματικό, αν οι εικόνες έχουν δημιουργηθεί από AI ή αν το κατάστημα υπάρχει στην πραγματικότητα. Οι απατεώνες, από την άλλη, προσαρμόζονται συνεχώς και δεν δυσκολεύονται να ξεπεράσουν τα φίλτρα.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι καταναλωτές βρίσκονται πλέον σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου, ειδικά την περίοδο των γιορτών όπου οι αγορές αυξάνονται και η προσοχή μειώνεται. Και όσο οι απάτες μπορούν να διαφημίζονται τόσο εύκολα και στοχευμένα, το μόνο πραγματικό όπλο άμυνας είναι η επιφύλαξη και η ενημέρωση. Οι χρήστες πρέπει να είναι προσεκτικοί, να ελέγχουν προσεκτικά τα καταστήματα και να θυμούνται τον πιο κλασικό κανόνα του ηλεκτρονικού εμπορίου: όταν μια προσφορά μοιάζει υπερβολικά καλή για να είναι αληθινή, πιθανότατα δεν είναι.
Η ιστορία των ψεύτικων AI καταστημάτων δεν είναι απλώς μια ακόμη ψηφιακή απάτη, αλλά μια προειδοποίηση για το μέλλον της διαδικτυακής διαφήμισης. Όσο η Meta συνεχίζει να αντιμετωπίζει τις απάτες ως αναπόφευκτη παρενέργεια και όχι ως συστημικό πρόβλημα, θα παραμένει ανοιχτός ο δρόμος για ολοένα πιο εξελιγμένα και δυσδιάκριτα scams.
