Όταν το ChatGPT έκανε την αθόρυβη πρεμιέρα του στις 30 Νοεμβρίου 2022, παρουσιάστηκε ως ένα απλό μοντέλο συνομιλιών. Κανείς δεν περίμενε ότι εκείνη η λιτή περιγραφή θα γινόταν η αφετηρία ενός τεχνολογικού σεισμού που θα άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, ενημερωνόμαστε και δημιουργούμε. Τρία χρόνια αργότερα, η επίδρασή του είναι παντού: στα εργαλεία γραφείου, στα μέσα ενημέρωσης, στα δημιουργικά workflows και κυρίως στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τις δυνατότητες και τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης.
Η ταχύτητα με την οποία εξαπλώθηκε παραμένει εντυπωσιακή. Ακόμη και σήμερα η εφαρμογή βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς στα app stores, ενώ έχει πυροδοτήσει μια πλημμυρίδα generative AI προϊόντων από startups μέχρι τεχνολογικούς κολοσσούς. Η συνομιλιακή AI έχει μετατραπεί από πείραμα για θιασώτες της τεχνολογίας σε καθημερινή συνήθεια που καθοδηγεί μικρές και μεγάλες αποφάσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό έχει οδηγήσει σε προοδευτικό εκδημοκρατισμό της γνώσης, σε άλλες όμως έχει εντείνει παραπληροφόρηση και κοινωνικές αντιπαραθέσεις.
Πέρα από τα ηθικά ερωτήματα, η νέα πραγματικότητα φέρνει στο προσκήνιο τη συγκέντρωση εξουσίας που συνοδεύει την άνοδο των μεγάλων εταιρειών AI. Η δημοσιογράφος Karen Hao, συγγραφέας του Empire of AI, περιγράφει την OpenAI ως παίκτη ισχυρότερο από πολλούς κρατικούς θεσμούς, με τη δυνατότητα να επηρεάζει όχι μόνο την τεχνολογική εξέλιξη αλλά και τη γεωπολιτική ισορροπία. Υποστηρίζει ότι μέσα από τα εργαλεία της, η εταιρεία «διαμορφώνει τις ζωές μας». Ανάλογο είναι και το πλαίσιο που περιγράφει ο Charlie Warzel στο The Atlantic: μια εποχή όπου «ζούμε στον κόσμο που έχτισε το ChatGPT», σε ένα τοπίο εργασίας που αλλάζει γρηγορότερα από όσο μπορούν να παρακολουθήσουν οι παραδοσιακές καριέρες.
Ταυτόχρονα, η τεχνολογία γίνεται πιο παρούσα και πιο ανθρώπινη στις καθημερινές μας επικοινωνίες. Με τη διάδοση των φωνητικών διεπαφών και των real-time μοντέλων, η αλληλεπίδραση έχει γίνει πιο άμεση, πιο φυσική και λιγότερο «μηχανική». Το ChatGPT —μαζί με τους ανταγωνιστές του— προσπαθεί πλέον να ενσωματωθεί στις πλατφόρμες messaging, στα productivity apps και στις προσωπικές ροές εργασίας, δημιουργώντας ένα οικοσύστημα όπου η AI δεν είναι πια εργαλείο, αλλά συνομιλητής.
Στο οικονομικό επίπεδο, η εικόνα είναι πιο περίπλοκη. Οι επενδυτές βλέπουν την AI ως μια αγορά με μακροπρόθεσμη δυναμική, αλλά αναγνωρίζουν ότι η σημερινή συγκυρία έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας «φούσκας». Ο Sam Altman έχει δηλώσει ανοιχτά ότι «κάποιοι θα χάσουν τεράστια ποσά» στην κούρσα της AI, υπονοώντας ότι η υπερθέρμανση του τομέα δεν εγγυάται επιτυχία για όλους. Ο Bret Taylor, επικεφαλής της Sierra και πρόεδρος του board της OpenAI, παρομοιάζει την εποχή με τη φάση των dot-com: πολλοί θα εξαφανιστούν, η τεχνολογία όμως θα αφήσει πίσω της μόνιμη αξία.
Οι αγορές αντικατοπτρίζουν αυτή την ένταση. Η εκτόξευση της τεχνητής νοημοσύνης έχει συμβάλει στο εντυπωσιακό ράλι των τεχνολογικών μετοχών, με τη Nvidia να αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: από την εμφάνιση του ChatGPT η μετοχή της έχει ανέβει σχεδόν 980%. Οι επτά μεγαλύτερες εταιρείες του S&P 500 —όλες με βαθιά εμπλοκή στην AI— αντιπροσωπεύουν πλέον το 35% του δείκτη, ένα άλμα από το 20% της εποχής πριν από τρία χρόνια. Η τόσο έντονη συγκέντρωση γεννά προβληματισμούς για το πόσο διατηρήσιμο είναι αυτό το μονοπάτι.
Παράλληλα, συνεχίζεται η μεγάλη συζήτηση γύρω από το τι έρχεται μετά. Κανείς, ούτε οι πιο αισιόδοξοι, δεν θεωρεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει φτάσει σε μια ώριμη ή τελική μορφή. Οι γλωσσικοί και πολυτροπικοί μοντέλα εξελίσσονται με ρυθμούς που θυμίζουν αναπνοή: κάθε νέα έκδοση φέρνει μεγαλύτερη κλίμακα, νέες ικανότητες και αυξημένες προσδοκίες. Το «επόμενο μεγάλο βήμα» είναι μια μόνιμη αναμονή που αφορά τα πάντα, από τη γενική τεχνητή νοημοσύνη μέχρι το πώς θα αλλάξει η εργασία σε μια δεκαετία.
Αυτή η αβεβαιότητα έχει διαφορετικό αντίκτυπο σε κάθε ομάδα: για τις νεότερες γενιές δημιουργεί άγχος σχετικά με το μέλλον των επαγγελμάτων, για τους επενδυτές αποτελεί ευκαιρία υψηλής απόδοσης, για τους επικριτές ενισχύει φόβους για ανεξέλεγκτη πρόοδο και για πολλούς απλούς χρήστες παραμένει μια πηγή γοητείας και περιέργειας.
Τρία χρόνια μετά, το ChatGPT παραμένει το κεντρικό σύμβολο μιας εποχής που αναζητά ακόμη τον ρυθμό της. Έχει ήδη αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη γνώση, τη δημιουργικότητα και την ανθρώπινη επικοινωνία, αλλά το πραγματικό του αποτύπωμα βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η συζήτηση γύρω από το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης δεν θα γίνει λιγότερο έντονη.
