Μια ερευνητική ομάδα από το The Hebrew University of Jerusalem πέτυχε να λύσει έναν γρίφο που απασχολούσε τους Φυσικούς για περισσότερα από σαράντα χρόνια: πώς μπορεί να γίνει πραγματικά ασφαλής η κβαντική επικοινωνία χωρίς να απαιτείται τέλειος και εξαιρετικά δαπανηρός εξοπλισμός. Η απάντηση ήρθε μέσα από τα quantum dots, νανοσωματίδια που λειτουργούν σαν «τεχνητά άτομα» και ανοίγουν τον δρόμο για νέες μεθόδους κρυπτογράφησης.
Το αίνιγμα των τεσσάρων δεκαετιών
Η δημιουργία άθραυστης κρυπτογράφησης με βάση τις αρχές της κβαντομηχανικής, γνωστή ως Quantum Key Distribution (QKD), θεωρείται εδώ και δεκαετίες το «ιερό δισκοπότηρο» της ασφαλούς επικοινωνίας. Ωστόσο, για να λειτουργήσει ιδανικά απαιτούνται πηγές φωτός ικανές να εκπέμπουν με απόλυτη ακρίβεια έναν και μόνο φωτονίο κάθε φορά. Παρά τις προσπάθειες, η κατασκευή τέτοιων συσκευών σε βιομηχανική κλίμακα αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη και πανάκριβη.
Στην πράξη, οι επιστήμονες κατέφυγαν στη χρήση laser, τα οποία όμως εκπέμπουν παλμούς φωτός που περιέχουν απρόβλεπτο αριθμό φωτονίων. Αυτό το «παράθυρο αβεβαιότητας» άφηνε χώρο σε επίδοξους υποκλοπείς να αντλούν πληροφορίες, μειώνοντας ταυτόχρονα την απόσταση μετάδοσης ενός ασφαλούς κλειδιού.
Μια διαφορετική προσέγγιση
Η ομάδα των Yuval Bloom και Yoad Ordan, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Ronen Rapaport, πρότεινε μια εναλλακτική στρατηγική. Αντί να περιμένουν την τελειότητα, σχεδίασαν νέα πρωτόκολλα που αξιοποιούν τις υπάρχουσες τεχνολογίες. Χρησιμοποίησαν υπο-Πουασόνιες πηγές φωτονίων που βασίζονται σε quantum dots και, με τη βοήθεια νανοκεραιών, τροποποίησαν τη συμπεριφορά εκπομπής φωτός.
Από αυτή τη διαδικασία προέκυψαν δύο καινοτόμες τεχνικές:
- Το truncated decoy state πρωτόκολλο, μια βελτιωμένη εκδοχή ήδη γνωστής μεθόδου κβαντικής κρυπτογράφησης, σχεδιασμένη ειδικά για ατελείς πηγές φωτονίων. Ο μηχανισμός αυτός περιορίζει τις πιθανότητες υποκλοπής μέσω πολυφωτονικών γεγονότων.
- Το heralded purification πρωτόκολλο, που λειτουργεί σαν «φίλτρο» σε πραγματικό χρόνο, απομακρύνοντας τα περιττά φωτόνια και κρατώντας μόνο εκείνα που μεταφέρουν γνήσιες πληροφορίες.
Οι δοκιμές στο εργαστήριο αλλά και προσομοιώσεις έδειξαν ότι οι νέες τεχνικές υπερέχουν σημαντικά έναντι των καλύτερων μεθόδων που βασίζονται σε laser, επιτρέποντας ασφαλή επικοινωνία σε αποστάσεις μεγαλύτερες κατά τρία decibels – ένα βήμα που θεωρείται τεράστιο στον χώρο της κβαντικής κρυπτογράφησης.
Από τη θεωρία στην πράξη
Για να αποδείξουν ότι οι ιδέες τους δεν περιορίζονται στο χαρτί, οι ερευνητές κατασκεύασαν ένα λειτουργικό σύστημα κβαντικής επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας πηγή quantum dots σε θερμοκρασία δωματίου. Εφάρμοσαν μια ενισχυμένη εκδοχή του πρωτοκόλλου BB84, το οποίο αποτελεί τη βάση για πολλά συστήματα QKD, και διαπίστωσαν ότι το νέο τους μοντέλο όχι μόνο είναι εφικτό, αλλά και σαφώς πιο αποδοτικό από τις υπάρχουσες τεχνολογίες.
Επιπλέον, η προσέγγιση που παρουσίασαν είναι συμβατή με ποικιλία κβαντικών πηγών φωτός, γεγονός που μπορεί να μειώσει το κόστος και να κάνει την ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων πιο προσιτή σε πραγματικές εφαρμογές.
Η σημασία για την καθημερινή ασφάλεια
«Αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος προς την πρακτική και προσβάσιμη κβαντική κρυπτογράφηση», τόνισε ο καθηγητής Rapaport. «Αποδεικνύει ότι δεν χρειάζεται τέλειος εξοπλισμός για να πετύχουμε εξαιρετικά αποτελέσματα, αρκεί να αξιοποιήσουμε έξυπνα όσα ήδη έχουμε».
Ο Yuval Bloom, εκ των επικεφαλής της μελέτης, πρόσθεσε:
Ελπίζουμε η δουλειά μας να ανοίξει τον δρόμο για πραγματικά κβαντικά δίκτυα που θα είναι ταυτόχρονα ασφαλή και οικονομικά. Το καλύτερο είναι ότι δεν χρειάζεται να περιμένουμε – μπορεί να υλοποιηθεί με την τεχνολογία που υπάρχει ήδη σε πολλά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο.
Ένα μέλλον πιο κοντά από όσο νομίζουμε
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PRX Quantum με τη συνεργασία των Los Alamos National Labs, δείχνει ότι η κβαντική ασφάλεια μπορεί να περάσει από το θεωρητικό πεδίο στην πραγματική ζωή πιο γρήγορα από όσο φανταζόμασταν. Αν οι τεχνικές που αναπτύχθηκαν κλιμακωθούν επιτυχώς, το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν δίκτυα επικοινωνίας πρακτικά απροσπέλαστα για χάκερ δεν είναι μακρινό σενάριο.
[via]
