«Μποτιλιάρισμα» στο Διάστημα: Τα απίστευτα νούμερα ελιγμών της Starlink για την αποφυγή συγκρούσεων

Ο διαστημικός χώρος γύρω από τη Γη γίνεται όλο και πιο ασφυκτικός, με τα δεδομένα να δείχνουν ότι η κίνηση σε τροχιά αρχίζει να θυμίζει... μποτιλιάρισμα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που κατέθεσε η SpaceX στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών των ΗΠΑ (FCC), οι δορυφόροι του προγράμματος Starlink πραγματοποίησαν 144.404 ελιγμούς αποφυγής συγκρούσεων μέσα σε ένα μόλις εξάμηνο – από τον Δεκέμβριο έως τον Μάιο. Αυτό σημαίνει περίπου ένας ελιγμός κάθε δύο λεπτά.

Η συχνότητα αυτών των παρεμβάσεων δημιουργεί εύλογο προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα και στη διαστημική βιομηχανία γενικότερα. Κάθε τέτοιος ελιγμός, είτε αυτόματος είτε κατόπιν ανθρώπινης παρέμβασης, ενέχει τον κίνδυνο σφάλματος – τεχνικού ή ανθρώπινου – που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αλυσιδωτή καταστροφή στην τροχιά της Γης. Το σενάριο του λεγόμενου "Συνδρόμου Kessler", όπου μια σύγκρουση δημιουργεί χιλιάδες θραύσματα τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν κι άλλες συγκρούσεις, παύει να ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας και πλησιάζει την πραγματικότητα.

Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η εκρηκτική αύξηση αυτών των ελιγμών. Συγκριτικά, η Ινδική Διαστημική Υπηρεσία (ISRO) έχει πραγματοποιήσει μόλις 122 αντίστοιχες κινήσεις αποφυγής μέσα σε 14 χρόνια. Την περίοδο 2022-2023, η ISRO έφτασε το ανώτατο όριό της με μόλις 23 ελιγμούς. Η διαφορά είναι αστρονομική, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Η δραματική αύξηση των παρεμβάσεων της Starlink συνδέεται άμεσα με την πληθώρα δορυφόρων που έχει εκτοξεύσει η SpaceX – πάνω από 6.000 μέχρι σήμερα, με σχέδια για συνολικά 42.000 στο μέλλον. Δεν πρόκειται όμως για αποκλειστικότητα της εταιρείας του Elon Musk. Το Amazon με το Project Kuiper, η OneWeb και κυβερνήσεις διαφόρων κρατών ετοιμάζουν τους δικούς δορυφορικούς αστερισμούς για το χαμηλό τροχιακό ύψος (LEO), το οποίο έχει εξελιχθεί σε έναν κορεσμένο διάδρομο κυκλοφορίας.

Η εκδημοκρατικοποίηση του Διαστήματος, με την έννοια της αυξημένης πρόσβασης από πλήθος οργανισμών και κρατών, συνοδεύεται από σαφή οφέλη: παγκόσμια κάλυψη Ίντερνετ, παρατήρηση της Γης, ενίσχυση επικοινωνιών σε έκτακτες ανάγκες. Ωστόσο, μαζί με τα οφέλη έρχεται και ένα κόστος λιγότερο ορατό: η συμφόρηση σε τροχιά, η οποία εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα.

Αντιλαμβανόμενη την κρισιμότητα της κατάστασης, η SpaceX έχει απευθύνει κάλεσμα για την καθιέρωση κοινών προτύπων αναφοράς σε όλη τη βιομηχανία. Με άλλα λόγια, ζητά να θεσπιστούν ενιαίοι κανόνες και διαδικασίες, ώστε να αποφευχθούν ατυχήματα που ενδέχεται να έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις.

Η απειλή δεν είναι αμελητέα. Ένα μόνο λάθος μπορεί να δημιουργήσει χιλιάδες κομμάτια διαστημικών σκουπιδιών που κινούνται με ταχύτητες έως και 28.000 χιλιομέτρων την ώρα. Κάθε τέτοιο θραύσμα λειτουργεί σαν βλήμα που μπορεί να καταστρέψει άλλους δορυφόρους, προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο καταστροφών και δημιουργώντας ένα νέφος από ανεξέλεγκτα συντρίμμια.

Μπροστά στην αυξανόμενη πίεση, η διαστημική βιομηχανία στρέφεται σε τεχνολογικές λύσεις. Ένα από τα πλέον υποσχόμενα εργαλεία είναι η ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούν να προβλέπουν και να εκτελούν ελιγμούς αποφυγής συγκρούσεων αυτόνομα. Οι ειδικοί εκτιμούν πως αυτά τα συστήματα μπορούν να μειώσουν τον συνολικό αριθμό των ελιγμών έως και κατά 50%. Ωστόσο, η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί.

Η πραγματική και μακροπρόθεσμη λύση βρίσκεται στην υιοθέτηση διεθνών κανονισμών και στη συνεργασία μεταξύ ιδιωτικών και κρατικών φορέων. Καθώς ο διαστημικός χώρος δεν είναι άπειρος, οι κανόνες για τη χρήση του καθίστανται πλέον απαραίτητοι. Οι ενέργειες του ενός μπορούν να επηρεάσουν τους πάντες. Η ανθρώπινη παρουσία στο Διάστημα, από τη σύνδεση στο διαδίκτυο μέχρι την πλοήγηση, εξαρτάται από την ασφάλεια των τροχιών γύρω από τη Γη.

[via]