Σε μια κίνηση που μοιάζει να βγαίνει απευθείας από τις σελίδες του Ιουλίου Βερν, η Κίνα ετοιμάζεται να ξεκινήσει ένα πολυετές και φιλόδοξο εγχείρημα: τη διάνοιξη του φλοιού της Γης από τα βάθη του ωκεανού. Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται το Meng Xiang, ένα υπερσύγχρονο, ειδικά κατασκευασμένο πλοίο-γεωτρύπανο που αποτελεί το βασικό εργαλείο του κινεζικού Deep Ocean Drilling Programme.
Η ανθρώπινη φαντασία πάντα γοητευόταν από την ιδέα του ταξιδιού προς το εσωτερικό του πλανήτη. Από την «Οδύσσεια» του Ομήρου έως το «Ταξίδι στο Κέντρο της Γης» του Jules Verne, οι αφηγήσεις για τα άδυτα του πλανήτη αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για λογοτέχνες, σκηνοθέτες και επιστήμονες. Ωστόσο, η μετάβαση από τη λογοτεχνική φαντασία στην επιστημονική πραγματικότητα αποδείχθηκε μακρά και δύσκολη.
Το Project Moho, που ξεκίνησε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950, ήταν η πρώτη προσπάθεια να φτάσει κανείς στο όριο μεταξύ του φλοιού και του μανδύα της Γης, τη λεγόμενη ασυνέχεια Mohorovičić ή απλώς Moho. Αν και το project τελικά εγκαταλείφθηκε λόγω υπέρβασης κόστους και τεχνικών δυσκολιών, άνοιξε τον δρόμο για επόμενες αποστολές βαθιάς γεώτρησης.
Αυτή τη σκυτάλη έρχεται να πάρει σήμερα η Κίνα. Με επίκεντρο το Meng Xiang, η χώρα σκοπεύει να προσεγγίσει τη Moho ξεκινώντας από τον πυθμένα της Νότιας Σινικής Θάλασσας, εκεί όπου το πάχος του φλοιού είναι μικρότερο και οι πιθανότητες επιτυχίας μεγαλύτερες. Το πλοίο αναμένεται να ξεκινήσει επίσημα τις επιχειρήσεις του μέχρι το τέλος του έτους, με ορίζοντα ολοκλήρωσης των αποστολών έως το 2035.
Το Meng Xiang, μήκους 180 μέτρων και βάρους περίπου 42.600 τόνων, είναι εξοπλισμένο με συστήματα αιχμής. Διαθέτει ικανότητα πλόης για έως και 120 ημέρες χωρίς ανεφοδιασμό, μπορεί να ταξιδέψει ως και 15.000 ναυτικά μίλια και είναι σε θέση να διαχειριστεί δύσκολες θαλάσσιες συνθήκες, ακόμη και σε καταιγίδες τύπου τυφώνα. Το γεωτρύπανο του πλοίου μπορεί να φτάσει βάθη έως 11.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ διαθέτει και αυτόματα συστήματα αποθήκευσης δειγμάτων γεώτρησης, τα πρώτα του είδους τους παγκοσμίως.
Πέρα από τον επιστημονικό του ρόλο, το Meng Xiang έχει και πολλαπλές αποστολές. Περιλαμβάνει ερευνητικά εργαστήρια γεωλογίας, γεωχημείας, μικροβιολογίας και τεχνολογίας γεώτρησης, ενώ λειτουργεί και ως πλατφόρμα δοκιμών για καινοτόμες τεχνολογίες. Ειδικός στόχος του είναι η αναζήτηση κοιτασμάτων πετρελαίου, φυσικού αερίου και υδριτών μεθανίου – των λεγόμενων «εύφλεκτων πάγων», που υπάρχουν σε μεγάλα βάθη και χαμηλές θερμοκρασίες.
Η Κίνα έχει διακηρύξει πως το πρόγραμμα θα είναι ανοιχτό στη διεθνή επιστημονική συνεργασία, ωστόσο η γεωπολιτική διάσταση δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οι δραστηριότητες του Meng Xiang λαμβάνουν χώρα σε περιοχή με ιδιαίτερη πολιτική ευαισθησία, τη Νότια Σινική Θάλασσα, όπου η Κίνα έχει εγείρει αμφισβητούμενες εδαφικές αξιώσεις που έχουν προκαλέσει εντάσεις με χώρες όπως το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες και η Μαλαισία. Ήδη από το 2014, η εγκατάσταση της πλατφόρμας Hai Yang Shi You 981 είχε προκαλέσει αντιδράσεις, και η παρουσία του Meng Xiang ενδέχεται να αναζωπυρώσει ανάλογες διαμάχες.
Επιπλέον, το γεγονός ότι το Meng Xiang είναι πλοίο με δυνατότητες εντοπισμού ενεργειακών πόρων, πυροδοτεί υποψίες για ενδεχόμενες συγκαλυμμένες επιχειρήσεις εξερεύνησης υδρογονανθράκων. Η χρήση του για στρατηγικούς σκοπούς ή για ενίσχυση των ναυτικών δυνατοτήτων της Κίνας, είτε άμεσα είτε έμμεσα, προκαλεί προβληματισμό στις γειτονικές χώρες και στις διεθνείς διπλωματικές κοινότητες.
Η τεχνολογική πρόκληση του να φτάσει κανείς στο όριο του φλοιού με τον μανδύα δεν είναι απλή. Οι πιέσεις και οι θερμοκρασίες αυξάνονται κατακόρυφα, ενώ οι γεωλογικές συνθήκες αλλάζουν δραματικά. Οι βράχοι γίνονται εύθραυστοι και στη συνέχεια πλαστικοί, κάτι που καθιστά τη γεώτρηση εξαιρετικά δύσκολη. Όπως έχουν δείξει και προηγούμενα έργα, όπως η σοβιετική υπερβαθειά γεώτρηση Kola, το μεγαλύτερο εμπόδιο δεν είναι μόνο το βάθος αλλά η μεταβαλλόμενη φύση των πετρωμάτων και οι δυνάμεις που δρουν σε αυτά.
Η Κίνα φαίνεται αποφασισμένη να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια, όχι μόνο για την επιστημονική ανακάλυψη, αλλά και για την ενίσχυση της γεωπολιτικής της θέσης ως πρωταγωνιστής στην εξερεύνηση των βυθών. Εάν το Meng Xiang πετύχει το στόχο του, θα πρόκειται για ένα ιστορικό τεχνολογικό και γεωεπιστημονικό επίτευγμα. Αν αποτύχει ή αν οδηγήσει σε εντάσεις, ενδέχεται να αφήσει μια διαφορετική κληρονομιά – αυτή της αντιπαράθεσης και της δυσπιστίας.
Το αν η αποστολή θα καταλήξει να θυμίζει περισσότερο μια αθώα εξερεύνηση τύπου Jacques Cousteau ή ένα τεχνολογικό θρίλερ με ψυχροπολεμικές αποχρώσεις, παραμένει να αποδειχθεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα μάτια της επιστημονικής και διπλωματικής κοινότητας θα είναι στραμμένα στο Meng Xiang τα επόμενα χρόνια.
[via]
